Maatschappelijke relevantie van spiritualiteit

In zijn afscheidsrede brak bijzonder hoogleraar Hans Gerding vorige maand een lans voor de erkenning van spiritualiteit als verschijnsel. Het was geen betoog vóór spiritualiteit, maar voor het gegeven dat spiritualiteit voor zoveel mensen relevant is. Dat is niet hetzelfde. Spiritualiteit vormt voor veel mensen namelijk een essentieel deel van hun leven. En dat gegeven alleen al, zou voldoende moeten zijn voor de academische wereld om zich nieuwsgierig en onderzoekend op te stellen naar deze ‘verzameling’ mensen en de verschijnselen die daar optreden.
Maar nee, de academische wereld veroorlooft zich om eerder laatdunkend dan nieuwsgierig te zijn. Het is de hoogmoed van de denkende mens die zich hier manifesteert.
In de geestelijke gezondheidszorg is geen ruimte voor spiritualiteit. En daarmee bedoel ik niet dat geestelijke verzorgers, psychologen en psychiaters met wierookstokjes naast cliënten in boeddhazit op Indiase kleedjes zouden moeten plaatsnemen. En ook niet dat ze de opvattingen van hun cliënten moeten overnemen. Maar wel dat ze de wereld van spirituelen en de verschijnselen daaromheen serieus mogen nemen. Net zoals ze dat doen als in Azië ergens twee grieperige vogeltjes worden gesignaleerd.
Een groot deel van de cliënten in de hulpverlening geeft zélf aan dat hun crisis te maken heeft met spiritualiteit, want een spirituele crisis is nog steeds vaak een belangrijke aanleiding om een geestelijke verzorger op te zoeken. En wat zegt de (meestal academisch geschoolde) therapeut of begeleider dan? ‘Nou meneer, u ziet ze vliegen, typisch gevalletje van psychotisch, depressief of neurotisch gedrag, hier hebt u een pilletje.’
Het ‘normaal-zijn’ van spiritualiteit als onderdeel van het leven van ‘gewone’ mensen wordt systematisch door de academische wereld ontkend. En mede daardoor lopen er in ons land meer dan een miljoen mensen dagelijks met een flinke shot anti-depressiva in hun lijf rond. Ze worden in feite in een vorm van slaap gehouden. Omdat de academische wereld de gedachte dat er iets anders aan de hand is dan een ‘fysiek foutje’, gewoon niet wíl accepteren.
Dit is een groot maatschappelijk onrecht waarvoor de arrogante academische wereld ooit verantwoording zal moeten afleggen.
Gelukkig voedt dit inzicht tal van initiatieven die de maatschappelijke relevantie van spiritualiteit als essentieel onderdeel van het mens-zijn beschouwen. De maatschappij is er klaar voor. En klaar met de academische hoogmoed.