Pas op met het ontkennen van het ego

Spiritualiteit gaat over leven en suïcide over de dood. Een tegenstelling? Ze zijn dichter met elkaar verbonden dan op het eerste gezicht lijkt. Spiritualiteit is er op gericht om alles uit het leven te halen wat er in zit. Om voluit te leven en te genieten. Om tot zingeving en eenheid te komen. Bij suïcidaliteit ontbreekt het besef van de zin van het leven daarentegen volledig en is er een wil en wens om te sterven en het leven te ontkennen. Spiritualiteit en suïcidaliteit zijn dan ook volledig tegengesteld aan elkaar. Toch liggen deze tegengestelde polariteiten dichter bij elkaar dan je op het eerste gezicht zou zeggen en zijn ze nauw met elkaar verbonden.

Spiritualiteit kan verdieping geven van je leven en leiden tot bewustzijnsverruiming. Jezelf bezig houden met spiritualiteit is echter ook niet geheel ongevaarlijk. Er zijn vele valkuilen en vlucht- en dwaalwegen. Het is geen eenvoudige weg en het is moeilijk om de juiste maat te houden. Het luistert nauw. Dat is zeker ook mijn eigen ervaring. Zo kun je jezelf helemaal verliezen in spiritualiteit en loskomen van je basis en je persoon en lichaam. Met name bij stromingen die extreem fanatiek zijn en waar vooral uitgegaan wordt van denkbeelden en mentale ideeën kan dit het geval zijn. Spiritualiteit wordt dan niet van binnen uit ervaren en gevoeld, maar vooral nagestreefd vanuit het hoofd en het mentale veld. Spirituele ervaringen blijven dan bij een steek in je hoofd in plaats van dat er sprake is van een diepe gevoelservaring van binnen uit. En als je alleen denkt dat je in verbinding bent, en er is geen gevoel bij, dan ben je in gevaar.

Neem het waargebeurde verhaal van mijn goede vriend Evert. Het gaat over de gevaren die samen kunnen hangen met extreem fanatieke spiritualiteit en de samenhang met suïcidaliteit. Zowel regulier als energetisch.

Identificatie

Meerdere spirituele stromingen en goeroes propageren het belang van de vernietiging van het ego. Dit zou nodig zijn voor het realiseren van een staat van verlichting. Maar al te vaak wordt dit door fanatieke studenten opgepakt als een opdracht de persoon los te laten en te ontkennen. De eigen persoon wordt dan alleen als een sta-in-de-weg gezien bij het lopen van het pad naar ‘verlichting’. Er wordt als het ware een scheiding aangebracht in zichzelf tussen de eigen persoon en het spirituele. Er ontstaat hierdoor een afscheiding van het spirituele en de rest van het leven. Dit resulteert in een spiritualiteit zonder thuis. Het wezenlijke Zelf kan zich echter alleen via de persoon realiseren. Alle aspecten van de persoon zijn hiervoor nodig. Ons zielenwezen heeft onze persoon uitgekozen ter beleving en realisatie van zichzelf. Anders zouden we helemaal niet als persoon op aarde zijn. Het is de perfecte match.

Voor het doorbreken van het wezenlijke Zelf is het dus niet nodig onze persoon te ontkennen. Dit ontneemt ons onze worteling en basis. Het kan ontaarden en leiden tot blokkades in het tweede (depressie) en zevende (suïcidaliteit) chakra. Wat gevraagd wordt is om onze persoon zijn juiste plaats te laten innemen. De identificatie wordt verlegd van onze persoon naar ons wezenlijk Zelf, waarbij de persoon volledig in zijn waarde gelaten wordt.

We worden vrij van onze emoties, gedachten en gevoelens. Niet omdat ze er niet meer mogen zijn maar omdat er geen volledige identificatie meer mee is. We blijven er gewoon helemaal bij maar maken ons er minder druk om. Niet dat we ongevoelig worden, maar we worden er niet meer door beheerst. We vallen samen met ons wezenlijk Zelf terwijl onze persoon er gewoon bij blijft. Het wezenlijke Zelf is in elke vezel en cel van onszelf. Gerichtheid op het spirituele in combinatie met een ontkenning van onze persoon brengt disbalans en spanning in onszelf teweeg. Het kan ertoe leiden dat we onszelf ontkennen, onze verantwoordelijkheid niet oppakken en besluiten niet meer te willen leven. Het belang van het ontwikkelen van een sterke persoonlijkheid met liefde voor zichzelf is dan ook erg belangrijk. Zeker wanneer we spiritueel bezig zijn.

Eigen ervaringen

Wanneer ik vroeger een spiritueel centrum bezocht, voelde ik mij vaak bij aankomst erg onzeker. Te midden van de esoterische rituelen, het gezang en de boeddha’s wist ik mijzelf moeilijk een houding te geven vanuit mijn persoon. In mijn leefwereld van alledag kwamen dit soort toestanden en gebeurtenissen nauwelijks voor. Ik leefde vooral in de klinische medische wereld van het ziekenhuis. Ik ging er ten slotte van uit dat het nodig was om mijn persoon helemaal los te laten als ik mijzelf spiritueel wilde ontwikkelen. Op deze manier nam ik echter alle grond onder mijn voeten weg. Ik stapte in de valkuil van de ontkenning van de persoon.

Mijn hartvriend Evert overkwam hetzelfde. Hij liet zich helaas nog veel verder meeslepen in deze val. Aanvankelijk werd hij enorm geraakt door de liefde van zijn ziel. Het bracht hem een verdiepend gevoel van eigenwaarde en eigenliefde. Hij voelde zich geweldig. Maar Evert zocht verder in het spirituele en sloot zich aan bij een beweging die de vernietiging van het ego hoog in het vaandel had staan. Dit was nodig om helemaal zuiver te worden en vrij van wereldse verlangens. Het persoonlijke werd daarbij ontkend en als negatief beschouwd. In eerste instantie uitte zich dit door de ontzegging van persoonlijke geneugten.

Koffie drinken, bagels eten en veel kletsen deden wij vaak en graag in ons lievelingscafé Cafe Noir. Maar Evert dronk vanaf toen alleen nog water. Geen koffie, geen bagels en geen gezelligheid. Later sprak hij over het belang van de totale vernietiging van zijn persoon. Het lukte hem hierbij niet meer eigenliefde en eigenwaarde te ervaren en hij kreeg een steeds negatiever zelfbeeld. Uiteindelijk raakte hij zo verstrikt in zijn streven naar zuiverheid en afkeer van het aardse dat hij uit pure wanhoop ervoor koos een einde aan zijn leven te maken.

Hulp

Voor de mensen in de directe omgeving van een persoon met suïcideneigingen is dit vaak erg moeilijk en vraagt het heel veel. Hoe kun je iemand die zich zo ellendig voelt het beste helpen? In eerste instantie is het van belang iemand zo goed mogelijk in veiligheid te brengen. Door zo concreet mogelijk met iemand te praten kan de mate van suïcidaliteit worden nagegaan. Is het zo dat iemand er dagelijks aan denkt? Zijn er concrete plannen? Zijn er concrete voorbereidingen? Zijn de middelen ter uitvoering al klaar gelegd? Bij dreigende suïcidaliteit dienen concrete en omvattende maatregelen genomen te worden. Het beste kan hiervoor de huisarts en de crisisdienst psychiatrie ingeschakeld worden. Ook andere beelden die met suïcidaliteit samen kunnen hangen zoals een psychose en een zware depressie kunnen hierbij eventueel worden gestabiliseerd.

In een later stadium dan de acute fase is het van belang de verbinding weer te herstellen. Zowel de verbinding met de persoon als de verbinding met het spirituele. Respectvol luisteren, ruimte geven aan de beleving van de ander en bevestigen dat je er bent voor de ander en hij/zij er toe doet in het leven zijn hierbij belangrijk.

Zelfmoord kan gezien worden als een daad van agressie naar zichzelf. Er is sprake van een gewelddadige dood door een gerichte agressie naar de eigen persoon, naar zichzelf. Het ontstellende leed dat door zelfmoord veroorzaakt wordt, is nauwelijks te overzien. Doordat degene die zelfmoord pleegt zijn problemen niet oplost, zijn karma niet zuivert, neemt hij deze mee naar ‘gene zijde’. Het lost niets op en het zal er alleen maar moeilijker door worden. Het gezegde ‘Rust zacht’ is dan ook niet van toepassing. Er is nog altijd veel werk aan de winkel. Steunende gedachten en gevoelens en visualisaties van de beschermende kracht van het wezenlijke, bijvoorbeeld van helder wit licht, kunnen uitermate behulpzaam zijn voor de overledene. Ook het concreet vragen en geven van vergeving werkt uiteraard sterk helend. Zowel voor de overledene als de achterblijvers. Positieve, liefdevolle aandacht is voor de overledene meer dan welkom, om de weg naar verlichting van de huidige staat van zijn goed te kunnen vervolgen.

Door Richard Hoofs

Richard Hoofs (1965) werkt als huisarts en coach. Hij schreef eerder diverse succesvolle medische zelfhulpboeken zoals ‘Nieuwe Geneeskunde’. In zijn eerste roman ‘Cafe Noir’ waarin het verhaal van Evert wordt verteld, heeft hij zich laten inspireren door (auto-)biografische gebeurtenissen.

De Afbeelding:

Jeroen Bosch & lijden

De in de ogen van velen als op zijn minst merkwaardig genoemde schilderijen van de schilder Jheronimus Bosch (1450-1516) verbeelden op bijzondere wijze de angsten van de menselijke geest. Op zijn panelen zien we tal van creaturen en mensen in allerlei poses die op velen als ronduit onaangenaam overkomen. Dat was vermoedelijk ook het (moralistische?) doel van de schilder. Zijn werk ‘Tuin der Lusten’ (hierbij een detail) dat in het Museo del Prado te Madrid hangt, geeft een beeld van het lijden dat het begeren altijd oproept. Ieder deel van dit werk verdient een verhaal. In het algemeen zou je kunnen stellen dat het laat zien hoe het uitstrekken naar wat-dan-ook door het ik van de geest leidt tot de vele vormen van lijden. Chaos, verval, de donkere kant van het bestaan en het verdwijnen van het leven dat als het ware gegeten wordt door de illustere (dan wel illusionaire) schepsels (van de geest).

Het hongerige ego begeert bevestiging, plezier of zelfs onthechting en verlichting wellicht. Maar het is een spookgevecht, een niet te winnen strijd die maar één verliezer kent: het miskende ware zelf, met als uiterste consequentie de fysieke dood zoals het verhaal van Evert uit het boek van Richard Hoofs. (EW)