Spiritueel materialisme & de ayahuascaceremonie

Waarom de Ceremonie van het Leven vóór de ayahuascaceremonie komt. Ayahuasca, de meningen erover lopen uiteen en Josien Krosenbrink vond een tekst met een nieuwe verwoording van wat zij als bezwaar ziet tegen de thee van deze hallucinogene plant.

In 2006 was ik op een spirituele reis in Peru. Tot mijn verrassing was één van programmaonderdelen een ayahuascaceremonie onder begeleiding van een sjamaan en ingeleid door onze gids en tolk. Ik had er nog nooit van gehoord en er wel bedenkingen bij: ik neem niet graag iets in om in een andere staat van zijn te komen. Maar ik had vertrouwen in onze reisleidster en begaf me ook in dit nieuwe avontuur. Na een uitvoerige inleiding, met name over mogelijke misselijkheid, begon het. Ik was de enige uit de groep die inderdaad misselijk werd en moest overgeven; volgens de sjamaan had ik de negatieve energie van de groep losgelaten. Dat was het dan. Visioenen heb ik niet gehad. Achteraf bezien ben ik heel dankbaar dat ik daar voor behoed ben, want wat wist ik er eigenlijk over, en met welk doel deed ik zoiets zomaar, bedacht ik later.

Jaren later zag ik filmpjes op internet over ayahuasca-ceremonieën in Nederland en met dezelfde sjamaan en gids als die ik Peru had ontmoet. Inmiddels zie ik een ayahuascahype en lees ik erover in Koorddanser en op Facebook. Ik voel er steeds meer gereserveerdheid bij.

Wat is er gaande ? Onlangs stuitte ik op een tekst op de site highexistence.com, en ik voelde een enorme drive om het te vertalen en te verbreiden. Hier de door mij ingekorte versie.

Tovenaarsleerling

De Duitse dichter Goethe ging nooit naar een ayahuascaceremonie. Toch bevatten zijn woorden nuttige adviezen voor diegenen die visionaire gebieden willen verkennen. In zijn gedicht Der Zauberlehrling (De tovenaarsleerling), beschrijft hij het nu zo bekende verhaal van een jonge leerling die de werkplaats van zijn meester moet reinigen terwijl de laatstgenoemde van huis is. De leerling wil dit niet met de hand doen, dus hij maakt gebruik van een van de spreuken van zijn meester om een bezem te toveren om voor hem schoon te maken. De bezem haalt water en begint met het schrobben van de vloer. Al gauw is de vloer overspoeld en de leerling realiseert zich dat hij niet weet hoe hij de betovering kan beëindigen. Hij probeert de bezem in tweeën te splijten met een bijl, maar elke helft wordt een geheel nieuwe bezem en de chaos verdubbelt als vloedstromen van water crashen op hun weg door de werkplaats. Wanneer alles verloren lijkt, komt de tovenaar terug, hij verbreekt de betovering, en waarschuwt streng dat de geesten alleen mogen worden opgeroepen door degenen die ze begrijpen.

Wat vertelt Goethe ons met dit gedicht? De leerling weet hoe de sluizen van de geest te openen, maar is overweldigd wanneer de geest een eigen leven gaat leiden. De leerling is nog in een leerfase. Onbekend met geesten, roept hij ze aan iets te doen, wat zou hij zelf moeten doen: het schoonmaken van de werkplaats. Let op de rol van water in het gedicht. Normaal gezien is dat een bron van leven en zuivering, hier speelt water de rol van de vernietiger. De geest van genezing wordt een agent van chaos. De leerling realiseert zich de macht van de geesten die hij heeft opgeroepen niet en het kanaal dat hij letterlijk opent overspoelt hem. Goethe’s les is simpel: de magie van de meester is geen luchtige zaak. Het is heilig werk, directe eenwording met de werkelijkheid zelf.

Visionair Plant Medicijn (VPM)

Als we werken met een plantaardig medicijn zoals ayahuasca, zijn wij in het Westen net als de leerling in het gedicht van Goethe. Ik wendde me voor het eerst tot ayahuasca omdat ik hulp nodig had. Ik had verhalen gehoord van spectaculaire visioenen en wonderbaarlijke genezingen, en gefrustreerd door het falen van de conventionele geneeskunde en alternatieve therapieën, was ik klaar om alles te proberen. Nu terugkijkend op mijn eerste ceremonie, realiseer ik me dat ik absoluut geen idee had waar ik instapte. Ik moest veel lessen leren op de harde manier. Ik leerde zure lessen van mijn ervaring met Visionaire Plant Medicijn (VPM), een term om de visioeninducerende helende planten te beschrijven, waaronder ayahuasca, peyote, iboga, San Pedro en psilocybine (“magische”) paddestoelen.

De tendens in het Westen is om VPM te benaderen met de overtuiging dat goede bedoelingen voldoende zijn om goede resultaten te garanderen. Vaak wordt het feit genegeerd dat het VPM zijn eigen regels heeft en dat zonder een goed begrip van die regels de reis beladen is met risico en gevaar. In een ceremonie ervaren we bewustzijnsstaten die in veel spirituele tradities zijn voorbehouden aan gevorderde ingewijden. Veel leringen in het Tibetaanse boeddhisme, bijvoorbeeld, zijn slechts voorbehouden aan diegenen die zich hebben voorbereid door jaren van voorafgaande oefening.

Net als de leerling van Goethe willen we kortere wegen. En tegenwoordig zijn deze kortere wegen meer toegankelijk. Het vinden van een bewustzijnsstaat is zo eenvoudig als het ‘liken’ op Facebook,  het vinden van een yogaleraar en VPM-ceremonies van alle soorten zijn een telefoontje van ons verwijderd. Al deze spirituele praktijken zijn nu toegankelijk. Deuren van alle soorten gaan open: we hebben de spirituele supermarkt ingevoerd. Het is enorm en heeft vele helder verlichte, bewegwijzerde paden. Maar wat zullen we nemen? Dit medicijn of dat? De overvloed aan keuzes leidt gemakkelijk tot wat Chögyam Trungpa noemt “spiritueel materialisme”, wanneer het ego spiritualiteit omzet voor eigen gebruik.

Zelfbevrijding

Het bestaan van tovenarij in het Amazonegebied herinnert ons eraan dat alle mensen, niet alleen westerlingen, ware spiritualiteit kunnen vervormen, ondanks hun goede bedoelingen. In het spirituele materialisme gaan we op een zoek naar persoonlijke vooruitgang. We stellen onszelf het verre doel van zelfbevrijding, zonder ooit de wortel van ons lijden te pakken te krijgen. Hoewel onze doelstelling eervol kan zijn, vergeten we dat de enige manier om het te bereiken is om te beginnen met waar we zijn in het heden. Denk hier eens over: we kunnen een bestemming niet bereiken zonder te beginnen waar we zijn. Om van A naar Z te komen, starten we niet bij K. Als we genoeg aandacht besteden aan onze ervaring, beseffen we uiteindelijk dat we lijden aan een onvermogen om het heden volledig te accepteren. Die steeds veranderende aard van het heden verstoort de rigide opvattingen over de werkelijkheid die we hebben, de verhalen die we gebruiken om ons leven te conceptualiseren.

Als gevolg daarvan, proberen we altijd ergens anders te zijn, hetzij fysiek of psychisch.

Ervaren mediterenden zijn bekend met het dilemma dat meditatie gaat om het loslaten van een gevoel van beloning. In de ayahuascaceremonie moeten we ook de verwachtingen achterlaten. In het Westen is dit bijzonder moeilijk te begrijpen omdat we betalen voor onze ceremonieën. We willen waar voor ons geld (‘ayahuasca geef me wat ik hebben wil’). De intensiteit, de levendigheid en het pure onbekende van ceremonieën kan makkelijk leiden tot sensationele interpretaties en verwarring.

Verwarring

Dat is precies wat er met mij gebeurde: verwarring. Mijn ceremonieën overspoelden me consequent met nieuwe krachtige sensaties. Ik wist niet wat ik ermee moest. De kloof tussen mijn ervaringen tijdens de ceremonie en het dagelijks leven voelde als enorm. Zo leiden helende retraites in de Amazone niet altijd tot een zachte landing terug naar huis. Deze ervaring is niet uniek voor VPM. Toch is de alledaagse wereld de echte test. Het is daar dat we beseffen dat de geest en materie twee kanten zijn van dezelfde medaille.

Dus laten we de werkplaats schoonmaken en onze harten en geesten zuiveren. Een ayahuascaceremonie kan helpen, maar het huidige moment, nu, is de fundamentele ceremonie van het leven. Deze ceremonie eindigt nooit en jij bent zijn sjamaan. In ceremonie is alles medicijn, elke ademteug die je neemt, elk grassprietje, de momenten van gelukzaligheid, en de momenten van pijn en wanhoop.

De dichter Rainer Maria Rilke schreef: “Misschien zijn alle draken in ons leven alleen maar prinsessen die erop wachten om ons, al is het maar één keer, te zien optreden met schoonheid en moed. Misschien is alles wat verschrikkelijk is, in zijn diepste wezen, iets hulpeloos dat onze liefde nodig heeft.”

Josien Krosenbrink is directeur van Centrum Indianenverhalen www.centrumindianenverhalen.nl. 

De link naar het volledige Engelstalige artikel is: http://highexistence.com/gift-of-the-gods-why-visionary-plant-medicines-deserves-reverence-and-caution.

Disney’s Fantasia

In 1940 maakte de tekenfilmproducent Walt Disney de tekenfilm Fantasia. Hierin verbeeldde hij met Mickey Mouse in de hoofdrol het verhaal uit Johann Wolfgang von Goethe’s gedicht De Tovernaarsleerling. Daarmee liet Disney zien dat zijn comics niet zomaar ‘leuke plaatjes’ waren, maar oude waarheden en verhalen in een nieuw jasje, ondersteund met klassieke muziek. Iets wat zijn films nog steeds kenmerkt. De ironie wilde dat de film pas in 1969 winst begon te maken toen Fantasia met een psychedelische reclamecampagne aansloeg bij studenten en docenten die experimenteerden met drugs in die tijd, de tovenaarsleerling uit die tijd.