Zet eens een paard in de wei

Opstellingenwerk met paarden

Een opstelling met paarden? Huh? Daar hadden we op de Koorddanserredactie nog niet van gehoord. Een paar vragen aan de initiatiefnemers Magda Leenen-Nelissen en Maya de Hoog.

Gaat het om paardrijders? Of iedereen met een ‘vraag’?
Maya: ‘Je hoeft niet te kunnen paardrijden. Je mag zelfs angstig zijn voor paarden. Het gaat om mensen die een (levens)vraag hebben, of in hun leven op een bepaalde manier met vragen zitten of zijn vastgelopen en antwoorden willen.’

Waarom paarden als hulpmiddel? Waarmee onderscheidt dit zich van ‘gewone’ (familie)opstellingen? Mensen of paarden, een heel verschil.
Magda: ‘De opstellingen worden met mensen en/of met een of meer paarden gedaan. Paarden zijn zeer sensitief en kunnen vooral niet doen alsof. De paarden kunnen door de vraagsteller als representant worden aangewezen, maar het paard kan ook ‘gewoon’ aanwezig zijn in en tijdens de opstelling.
Het paard zal in beide gevallen niet aangestuurd worden tijdens de opstelling, maar uit zichzelf ‘doen’ en ‘zijn’. Ze zijn dus heel puur en transparant in het ten dienste staan van het geheel, het systeem. Het gaat hierin om authenticiteit en duidelijkheid. Ook wordt ervaren dat paarden zelf dáár naar toe gaan, waar de systemische druk het hoogst is. Ze zijn als het ware aanwijzers. Ze laten op een verfijnde manier zien wat nog niet onder ogen gekomen is. Ze geven snel inzicht in een situatie.’

Hoe komen jullie bij elkaar en tot deze samenwerking?
Magda: ‘We hebben elkaar ontmoet via een gezamenlijke vriend en via onze intervisiegroep. We zijn ons samenwerkingsverband enthousiast vorig jaar gestart. Maya zei: ‘Ik wil méér dan alleen coachen met paarden.’ En Magda: ‘Ik vind het opstellingenwerk een prachtige, snel inzichtgevende methode en ik heb een klik met de kracht en wijsheid van paarden.’

Wie van jullie beiden is de opsteller?
Maya: ‘Magda is de opsteller van huis uit. Zij geeft al sinds 2001 familieopstellingen, werkopstellingen en ziekteopstellingen.’
Magda: ‘Maya heeft zelf opstellingenwerk gedaan en diverse opleidingen gevolgd, waarin met opstellingen werd gewerkt.’

Hoe gaat zo’n opstelling in zijn werk?
Magda: ‘Een opstellingendag met paarden begint met een kennismaking en een korte uitleg over opstellingenwerk. Ik geef iedereen de gelegenheid om een vraag of thema in te brengen. We gaan dan beiden met de deelnemers langs de boxen waar de paarden staan en observeren welk paard op welke deelnemer reageert. Dat paard (of die paarden) worden meegenomen naar de plek waar we  werken. Als start staan alle deelnemers in de ruimte waar gewerkt wordt. Dat kan de wei zijn of ook een manege. We laten het paard tussen de deelnemers lopen waardoor we ook al extra informatie krijgen. Ik overleg met de vraagsteller welke personen of zaken voor de gestelde vraag opgesteld moeten worden. Die stelt de vraagsteller dan in de ruimte op. Dat kan een mens zijn, maar ook een paard dus. Daarna kijkt hij of zij er vanaf een afstand naar. Het aanwezige paard of de paarden geven snel zichtbare aanwijzingen en duidelijkheid over belangrijke niet-opgemerkte mogelijkheden. Soms laat ik de vraagsteller wisselen met de representant van zichzelf, zodat de vrager meer kan invoelen waar het werkelijk om gaat.

Heb je een voorbeeld?
Magda: ‘Een vrouw vroeg waarom ze toch steeds zo klein wordt in contact met sommige personen. Ze stelde een paard en twee menselijke representanten op van zichzelf en haar vader. De twee menselijke representanten, zichzelf en de vader, gingen ver uit elkaar staan en keken elkaar niet aan. De representant van de vader wilde naar haar als vraagsteller toelopen. Het vrij rondlopende paard ging echter dwars voor hem staan en verhinderde deze beweging. Ik vroeg aan de representant van de vraagsteller of zij neiging voelde om te bewegen. Zij begon te bewegen en toen ze stilstond, gericht naar de representant van de vader, liep het paard weg zodat ze elkaar wel weer konden zien. De representant van de vader ervoer zich als aan de grond genageld. Daardoor kon de ander haar stappen zetten. Het paard ging tussen hen tweeën staan. De representant van de vraagsteller aaide toen het paard op zijn bil en de vertegenwoordiger van de vader aaide het hoofd. Hierdoor legde het paard de verbinding tussen vader en dochter. Een mooi beeld om te zien! Ik wisselde toen de representant van de vrouw met de vraagsteller. Via het paard liep de vraagsteller langzaam richting representant van de vader. Deze wilde weer naar haar toestappen, maar het paard verhinderde die beweging door zijn hoofd op het hoofd van de representant van de vader te drukken. Daardoor kon hij niet verder bewegen of lopen. De toenaderingsstappen tussen de vrouw en de vader moesten dus door de vrouw zelf worden genomen. De vader vertegenwoordigde voor haar de vele dominante personen. De boodschap was voor haar: zet zelf je krachtige beweging in, ga in contact voordat je anderen over je heen laat lopen. Maya gaf aan mij en de vraagsteller aanvullingen en haar observaties vanuit haar paardenkennis. Zij neemt eventueel foto’s en is bij de andere deelnemers die toekijken.’

Wat kom je met een opstelling met paarden tegen? Ze staan niet altijd stil… en wat nog meer?
Magda: ‘Paarden vragen geen toestemming om zich te mogen verplaatsen. Ze ‘doen’. Soms verplaatsen ze zich, om vervolgens meditatief tegen iemands buik aan te gaan staan, een duw te geven, iets of iemand tot stilstand te brengen…’

Hoeveel paarden gebruik je meestal voor een opstelling?
Maya: ‘We kunnen kiezen uit diverse paarden. Het moment bepaalt welk paard naar voren mag of wil komen. Tot nog toe gebruikten we één paard per vraagstelling.’

Wie of wat representeren paarden meestal/vaak in een opstelling?
Magda: ‘Dat kan van alles zijn. Een persoon, werk, verbindende factor of een energie. Dat ontvouwt zich in het moment.’

Geef eens een voorbeeld hoe een paard ‘spiegelt’.
Maya: ‘Het paard spiegelt het gedrag van de mens. Als het paard gaat graven: waarnaar is de deelnemer op zoek? Het paard gaapt: de deelnemer is (onbewust) gespannen. Het paard vertoont zenuwachtig gedrag: de deelnemer is zenuwachtig. Het paard gaat tegen de buik van een deelnemers staan: tja, wat er dan gebeurt kan alleen maar gevoeld worden. Of: het paard gaat letterlijk voor de spiegel staan die daar hangt: wat kan je zien van jezelf? Het paard gaat met zijn achterste naar de opstelling staan: wat wil niet gezien worden?

Hoe lang duurt een opstelling?
Maya: ‘De groepen kunnen zo rond de twaalf personen zijn. De duur van een opstelling hangt af van de vraag en wat er spontaan gebeurt. Onze ervaring is dat het met het paard effectiever en sneller gaat. Het paard lijkt een katalysator.’

De opstellingen worden in ‘s-Gravenzande, Papedijk 5 bij ‘Dressuur en trainingsstal Maya de Hoog’ gedaan. Afhankelijk van het weer in de binnen- of buitenmanege. De komende maanden zijn er verschillende opstellingen. Info: www.malscheland.nl en www.equi-essence.nl.