‘De zoeker vindt zijn weg en komt vanzelf terecht bij de esoterie’

Kenners Jacob Slavenburg en John van Schaik schreven er een boek over  

Door en door gestudeerd, gepromoveerd ook. Jacob Slavenburg en John van Schaik bundelden hun kennis over de westerse esoterie in een nieuw boek. ‘Wij hebben het dan over eeuwenoude tradities die nog altijd levend zijn in onze samenleving’, aldus beide kenners.

Ik had me verheugd op dit interview met Jacob Slavenburg en John van Schaik over hun nieuwe boek ‘Geheimen en onthullingen van de westerse esoterie’. Het is een zeer interessant overzicht van de geschiedenis van de westerse esoterie van de oudheid tot nu. Zondermeer een goed boek.
Wat ik heel graag wilde weten: hoe zij waren gekomen tot een scheiding van zin en onzin in de esoterie, zoals ze beweren in de Verantwoording. Dit is een gevoelig onderwerp voor velen en niemand draagt criteria aan om het onderscheid te maken. Heilige Huisjes worden zwaar bewaakt en verdedigd met allerlei argumenten. Eens kijken of John en Jacob net zo sterk zijn als de Grote Boze Wolf die het huisje met de geitjes omver blies!

In het voorwoord staat dat dit boek piketpaaltjes wil plaatsen in de esoterie. Er is nogal wat te koop in de esoterie. Hoe onderscheid je het kaf van het koren?
Jacob en John: ‘Kies de wetenschappelijke benadering als je je zoektocht begint in de esoterie.’

Hoezo wetenschappelijk? Dat kan toch helemaal niet, want de esoterici zijn al lang verbannen uit de wetenschap?’
John: ‘Jawel hoor, het kan wel. Als je een spiritueel gegeven of verschijnsel overal tegenkomt, dus in alle tijden en culturen en het is verifieerbaar, dan is het waar. Zo vind je bijvoorbeeld een nagenoeg zelfde kosmisch model terug in de kabbala, de islam, de gnosis, de astrologie. Allemaal zeven hemelen, zeven stadia van bewustzijn met de daarbij behorende correspondenties en symboliek.  Geheimen zijn romantisch, maar de werkelijkheid is al boeiend genoeg. Die geheimen zijn uit noodzaak ontstaan onder druk van het filosofisch materialisme na de Verlichting. Ze zijn omhuld met een zekere romantiek, maar dat is helemaal niet nodig. Voorheen was esoterische kennis gewoon openbare kennis.’

Wat de boer niet kent, bestaat niet.
Volgens Jacob en John is er momenteel een omwenteling gaande in de wetenschap. Tijdens de Verlichting gold het principe meten = weten en omdat het geestelijke zich niet laat onderwerpen aan de normen van de meetbare materie, werd het gewoon overboord gezet. En vanaf dat moment bestond het niet meer. De esoterie werd min of meer gedwongen om ondergronds te gaan, en kennis die eerst openbaar was, is vanaf toen geheim. De laatste 30 à 40 jaar is daar een grote verandering in gekomen; deze kennis komt weer in het daglicht. Boeken zijn gemakkelijk verkrijgbaar en internet staat bol van esoterische informatie. Dat is ook wel eens anders geweest. De wetenschap transformeert nú.
Jacob en John vertellen dat er nu een omwenteling gaande is in de wetenschap. De wetenschap is heel diep de materie ingedoken met geweldig fijne resultaten voor ons mensen. We danken er de vooruitgang aan in de techniek en de gezondheidskunde. Onze levensstandaard is er sterk door verbeterd. Via de materie is de wetenschap nu uitgekomen bij de esoterie. Wat eens verguisd en verworpen werd, wordt nu herontdekt. Denk aan het godsdeeltje en de quantumfysica.

Wiskundige formules oplossen is mediteren?
John: ‘Mediteren gebeurt ook in de wetenschap, al zullen de wetenschappers dat zelf niet als zodanig bestempelen. Denk aan de wiskundige die zich over een ingewikkelde formule buigt. Het gebeurt maar al te vaak dat als de mind van de wiskundige helemaal leeg is, de oplossing zich openbaart. Grote wetenschappers, zoals bijvoorbeeld Newton die alchemist was, hadden een enorme voorsprong op collega’s omdat ze esoterische kennis hadden. Newton kwam tot grote inzichten juist via de esoterie en paste dat toe op zijn onderzoek.’

Welk verband heeft de moderne spiritualiteit met de esoterie zoals in jullie boek beschreven?
Jacob : ‘Tegenwoordig noemen ze alles spiritualiteit, maar dat is niet wat wij bedoelen met ons boek. Als mensen gelukkig worden van bepaalde cursussen in een spiritueel centrum, geen probleem. De zoeker vindt zijn weg en komt vanzelf terecht bij de esoterie. Wij hebben het dan over eeuwenoude tradities die nog altijd levend zijn in onze samenleving. De belangstelling is nog steeds groeiende nu de kerken leeglopen. Mensen zoeken naar de zin en naar beantwoording van hun verlangen naar spiritualiteit.’

In jullie boek hanteer je de term ingewijd. Wat bedoelen jullie daarmee?
‘Ingewijd zijn is een vak. Mysticus is gewoon een vak dat je moet leren met als doel kennis van de geestelijke wereld. Ze zijn nu nagenoeg verdwenen, maar vroeger hadden biechtvaders een duidelijke functie. Zij hadden kennis van de geestelijke wereld en konden betekenis geven aan mensen die bijvoorbeeld een belangrijke droom hadden gehad of die een visioen hadden gezien. De biechtvader kon het visioen verduidelijken en aan de persoon in kwestie vertellen in welke hemelsfeer hij was geweest. De biechtvader vraagt door over het visioen, herkent de kenmerken van de beelden en weet dan wat de persoon heeft meegemaakt. Een mysticus heeft als functie de hogere energieën in de samenleving te krijgen.’

Uit jullie boek een citaat: ‘In onze moderne tijd zijn de invloeden van The Hermetic Order of the Golden Dawn nog steeds merkbaar. Zij is, meer dan enig ander esoterisch genootschap, verantwoordelijk geweest voor het waarborgen van het voortbestaan van een groot gedeelte van de westerse esoterie in de 21e eeuw.’
Als sleutelfiguur voeren jullie Aleister Crowley op. Hij was een spraakmakend figuur met zijn 666, en zijn leven was doordrenkt van magie, seks en drugs. Waarom deze keuze?
We schieten in de lach. Jacob: Crowley was een zeer deskundig magiër en bezat veel esoterische kennis. Hij was sterk in het onderzoeken van magische krachten en fenomenen, maar omdat hij verslaafd raakte aan heroïne en cocaïne vervaagden de grenzen vaak. Hij is wel wat te ver doorgeslagen in seks en drugs.’

Jacob Slavenburg en John van Schaik geven de jaarcursus Westerse Esoterie en Oosterse Wijsheid. Ze schreven ook samen het boek ‘Geheimen en onthullingen van de westerse esoterie’, verkrijgbaar in de boekhandel. Tevens zijn ze als docent verbonden aan de Hogeschool voor Geesteswetenschappen Utrecht. Meer informatie over de jaarcursus www.jacobslavenburg.nl en www.origenes-instituut.nl

_______________________________

Jacob en John

Dr. Jacob Slavenburg (1943) is een Nederlands cultuurhistoricus, die bekendheid heeft verworven door zijn boeken over vroegchristelijke stromingen, geschreven vanuit een hedendaagse esoterische levensbeschouwing.
Slavenburg studeerde godsdienstgeschiedenis en specialiseerde zich in de gnostiek. Hij is in Nederland bekend geworden vanwege een groot aantal boeken over het christendom, esoterische stromingen, mystiek, spiritualiteit en de gnosis. Hij geeft cursussen westerse esoterie en spiritualiteit en verzorgt seminars voor onder meer het Jungiaans Instituut in Nijmegen, waar hij ook als docent aan verbonden is. Tevens is hij als docent verbonden aan de Psychosociale Opleidingen in Utrecht en de Hogeschool voor Geesteswetenschappen, eveneens in Utrecht. Het grootste deel van zijn werk wordt uitgegeven door Uitgeverij Ankh-Hermes, maar enkele studies (zoals “Valsheid in geschrifte”) door de Walburg Pers. Een aantal van zijn boeken is vertaald. ‘”Ken uzelf. De weg van zelfkennis is de enige weg om te komen tot Godskennis”, zegt hij. Slavenburg is medevertaler van de Nag Hammadi-geschriften vanuit het Engels naar het Nederlands.

Dr. John van Schaik (1955) studeerde middeleeuwse christelijke mystiek en promoveerde op het godsbeeld van de laat-antieke christelijke manicheeërs en de middeleeuwse katharen. Hij is directeur van het Origenes-Instituut en uitgever/hoofdredacteur van Bres Magazine voor religie, wetenschap en gnosis, en publiceerde vele boeken over de gnosis, de mystiek en de esoterische christelijke traditie. Samen met Jacob Slavenburg schreef hij al in 2010 het boek ‘Westerse Esoterie en Oosterse Wijsheid’. En nu is daar ‘Geheimen en onthullingen van de westerse esoterie’ bijgekomen.