Liefde verbindt zichzelf, met zichzelf

Op zoek naar het wezen van de liefde. Als beeld kennen we haar als liefdesgodin Venus met een indrukwekkende stamboom die dwars door de mythologie gaat en bij Ouros begint. Maar waaraan herkennen we de Liefde? In het streven naar versmelting? Nou…

Is liefde een zaak van het hoofd, het hart, buik, de genitaliën of toch nog weer iets anders? In de huidige samenleving lijkt liefde vooral geseksualiseerd. Niet helemaal onlogisch in een door commercie en consumentisme gedreven cultuur: ‘sex sells’ weten reclamemensen namelijk te vertellen. Dat komt doordat het zoogdier in ons naast een oersterke overlevingsdrang (en dus naar geld, bezit en bijvoorbeeld eten) de soort in stand moet houden. Dat zijn coderingen in ieder levend wezen die groter en sterker zijn dan het individuele bewustzijn: het zijn collectieve en onbewuste invloeden die op het gedrag van ieder (zoog)dier inwerken. En daarvan maken onder anderen media- en reclamemensen handig gebruik, het leven als één grote opwindende flirt.
Ja, jij en ik zijn zoogdieren, primaten om precies te zijn. Mooie praatjes over ‘lichtwezens’, ‘Boeddhanatuur’ en ‘Christusbewustzijn’ ten spijt, onder een dun laagje glazuur leeft het woeste beest in ons, al dan niet verpakt in elegantie, lipstick of colbert. Het beest wil, nee móet zich voorplanten, zelfs als het dat niet hoeft (of kan). Die neiging is ingebakken. En aan de daarbij horende gedragpatronen is amper wat te doen, ja een paar wetten en conventies. Maar als die wegvallen, gaat de beer los…

Tussen extreem fijn en pijn
Het is het materiële stuk van onze incarnatie: het lijf dat een eigen dynamiek heeft. Want laten we wél zijn, als de liefde ergens vorm krijgt dan is het wel als ervaring in ons lichaam. We ervaren toch liefde? Liefde ervaar je als ‘gevoel’ van verbinding of iets heftiger als emotie zoals onversneden lust.
Kun je liefde ervaren zonder te voelen? Dat is een hele boeiende vraag. Volgens mij wordt liefde mééstal als een gevoel of emotie ervaren. En een gevoel of emotie is bottom-line een door de hersenen of het lichaamsbewustzijn geregistreerde innerlijke ervaring. Deze vindt plaats op de schaal extreem fijn tot en met extreem pijn. Hormonen en neurotransmitters zorgen voor deze lichamelijke gewaarwordingen in ons lijf. Wie een beetje surft op het woord ‘liefdeshormoon’ vindt snel de volgende hormonen en neurotransmitters:
– Oestrogeen (vrouw) en testosteron (man) zijn verantwoordelijk voor gevoelens van puur seksuele lust en ‘zin’.
– Adrenaline doet er een schepje bovenop en maakt het lijf alert door verhoging van hartslag, zweten en een droge mond.
– Fenylethylamine. De hartslag neemt toe, ademen gaat sneller, de palmen van handen worden klam, wangen en genitaliën worden extra doorbloed en een prettig gevoel tintelt door het lijf. Kaas, chocolade en rode wijn schijnen behulpzaam te zijn.
– Endorfine. Een gelukshormoon, geeft althans een gelukzalig gevoel. Krijg je ook van lang hardlopen, schijnt.
– Dopamine stimuleert het verlangen en beloning door het opwekken van een rush van plezier. Het heeft hetzelfde effect op de hersenen als het nemen van cocaïne. ‘Verliefde stellen vertonen vaak tekenen van stijgende dopamine: meer energie, minder behoefte aan slaap of voedsel, gerichte aandacht en heerlijke verrukking in de kleinste details van de nieuwe relatie. Weet je nog?
– Serotonine. Zorgt voor de verslavende verbindingsgevoelens. Onderzoek onder jonge stellen die nog geen zes maanden bij elkaar waren, liet zien dat hun hoge serotonineniveaus overeenkwamen met die van psychische patiënten met een obsessief-compulsieve stoornis. Verliefdheid maakt blind, zegt men dus terecht.
– Oxytocine. Een complex hormoon dat verschillende gevoelens veroorzaakt. De eerste is de binding tussen moeder en (zogend) kind. Maar ook zorgt dit hormoon voor een verbindend gevoel, een hechting, die ontstaat bij partners tijdens een orgasme. Het verdiept de gevoelens van verbondenheid en maakt dat koppels zich veel dichter bij elkaar voelen nadat ze seks hebben gehad. Gezegd wordt dat hoe meer seks een paar heeft, hoe dieper hun band wordt.
– Vasopressine. Vasopressine is voor de langetermijnbinding (en liefdesgevoelens). Zonder dit hormoon wordt het niks met de toegewijde band met een partner, zo ontdekten onderzoekers bij (andere) zoogdieren.
Nu kan je discussiëren over of deze lichamelijke verschijnselen onder de noemer van ‘gevoel’ vallen of onder ‘emoties’. De meeste onder de laatste, maar van de laatste twee uit het lijstje durf ik dat niet met zekerheid te beweren, vooral omdat ze over een langere termijn werken.

To be or not to be
Nee wij zijn niet ons brein, om de door dr. Swaab aangezwengelde discussie maar even kort te houden. Toch zijn cocktails van deze stoffen verantwoordelijk voor veel van onze liefdeservaringen. Dat relativeert in ieder geval de brede waaier aan liefdesgevoelens en -emoties. Maar dat betekent nog niet dat de essentie van liefde teruggebracht kan worden tot een hormoonshot in ons lijf. Want wát veroorzaakt dat shot dan? Dat is toch iets anders dan die hormonen zelf.
Hiervoor moeten we terug naar iets als bewustzijn, een besef of een gewaarzijn dat aan de lichamelijke respons vooraf gaat. Terug dan maar naar Venus. Zou het geheim van deze godin liggen in haar aantrekkingskracht zelf, een soort magnetisme? Op het moment van aantrekking worden de hormonen geactiveerd. Net zoals prachtige kunst de aandacht kan trekken. Uiteindelijk is het slechts verf op een stuk textiel of pixels op een scherm. Niks bijzonders eigenlijk, schaduwen op de muur van de grot van Plato. Toch raken ze iets in ons binnenste. Iets dat resoneert? Synchronisme misschien? Beslist iets dat aan de endocriene klierafscheiding vooraf gaat.
De liefde trekt aan, verbindt, brengt bijeen, maakt het andere en zichzelf mogelijk. Steeds en altijd weer. Dat aantrekken is een belangrijk wezenskenmerk van liefde. Venus doet het ons immers voor.
Liefde gaat dan over het bewustzijn van het aantrekken.
Je kent vast wel het idee dat alles één is in de oorsprong. In Eenheid herkent liefde zichzelf. Daardoor beweegt ze naar zichzelf toe. Liefde is dan zelfbewustzijn in beweging op weg naar zichzelf. Wie dit ruim opvat, of een groot bewustzijn heeft, noemt het dan Universele liefde, of Goddelijke Liefde.
Gibran zegt in zijn gedicht: ‘Liefde heeft geen andere wens dan zichzelf te vervullen.’ Ver-vullen wil zeggen ‘doen vullen’ ofwel ‘vol maken’, volmaken dus.
Hé, zeiden de oude leringen dat al niet? Dat de wereld en alles wat is, ontstond doordat God zichzelf wilde leren kennen en zich terugtrok in Zijn en Niet-Zijn (to be or not to be)? In de daardoor ontstane diversiteit is er dan een voortdurende neiging tot verbinding, eenheid en herstel van de oorspronkelijke volmaakte Eenheid. Als een uitgerekt elastiek dat terugwil in de ontspanning. God snakt naar de mens en andersom, mensen naar elkaar, net als alles wat beweegt of leeft. Behalve het imaginaire en denkende ego alias ‘ikje’, dat scheidt juist, in de eerste plaats zichzelf. Maar dat is een ander artikel.

Versmelting
De liefde is een oerkracht die ontstond op het moment dat het Bestaan tot leven kwam, toen het Zijn tot wording kwam. Liefde is daardoor groter dan een overactief chakrum zoals een lustige emotie. Het is The Force zelf die tot leven kwam toen het Zijn aan het Niet-Zijn werd onttrokken. Ze wil terug, terug naar de oorspronkelijke staat van eenheid. Terug naar het absolute bewustzijn, het Niet-Iets, Ayn, dat wat Brahman of het Al tot existentie bracht.
En als de diversiteit, de polen, de partners, de lijven, de wensen, de bij elkaar horende dingen, Zijn en Niet-Zijn bij elkaar komen, vervult het zichzelf tot het volmaakte wat het ooit was en in essentie altijd is gebleven. Zou dat de essentie van de liefde kunnen zijn?
Het verklaart een hoop. Zoals de oorsprong van dat enorm complexe lijf met zijn hormonen, neigingen van het daarin werkzame bewustzijn dat maar één ding wil: verbinden tot totale versmelting als een ultiem kosmisch orgasme. Net als dat menselijke lijf graag wil met zijn of haar geliefde. Net als de moeder en haar kind. Net als de toeschouwer van een adembenemend kunstwerk. Net als ooit de dichter van het Hooglied, de wijze Joodse priesterkoning Salomo het verwoordde over zijn geliefde (v):

‘Wat ben je mooi, wat ben je bekoorlijk,
liefde en verrukking, dat ben jij.
als een palm is je gestalte,
je borsten zijn als druiventrossen.
Ik dacht: Laat ik die palm beklimmen,
ik wil zijn bladeren grijpen.
Laten jouw borsten
als trossen van de wijnstok zijn,
je adem als de geur van appels,
je tong als zoete wijn
waarin mijn kussen baden,
mijn lippen en tanden gedompeld zijn.’ (Hooglied 7:7-10)
Waarop de geliefde (v) haar beminde (m) antwoordt:
Ik ben van mijn lief,
en hij verlangt naar mij.
Kom, mijn lief,
laten we het veld in gaan,
en tussen de hennabloemen slapen.
Laten we de wijngaard in gaan, morgenvroeg,
en kijken of de wijnstok al is uitgebot,
zijn bloesems al ontloken zijn,
de granaatappel al bloeit.
Daar zal ik jou beminnen.
(Hooglied 7:11-13)

Tao tekst 51

De Tao laat de tienduizend dingen geboren worden.
De innerlijke kracht voedt de tienduizend dingen.
Materie geeft vorm aan de tienduizend dingen.
Door de omgeving worden de tienduizend dingen voltooid.
Daarom volgen de tienduizend dingen de Tao en eren de innerlijke kracht.
Niemand beloont je als je de Tao volgt en de innerlijke kracht eert.
Dit gebeurt voortdurend vanzelf.

De Tao laat alles ontstaan, voedt alles, verzorgt alles,
vervolmaakt alles, laat alles rusten, brengt alles groot,
ondersteunt alles en beschermt alles.
Het maakt de tienduizend dingen mogelijk, maar eigent zich niets toe.
De Tao handelt in ieders belang, maar maakt niets afhankelijk.
Het verzorgt de tienduizend dingen, maar heerst niet.
Dit noemen we de diepe innerlijke kracht.
Lao tze
(overgenomen van www.tekensvanleven.nl)

Over liefde, man-vrouwverhouding en beminnen
Het onderwerp liefde vult boekenkasten, nee hangars vol titels die vertellen hoe het zit en hoe het beter kan in de liefde. Hier enkele nieuwe titels.

Man-vrouwverhouding. Grand dame van de danstherapie en gepensioneerd psychiater Charlotte Querido schreef recent het boekje ‘De man-vrouw verhouding’. Zij is geïnspireerd door Frida de Clerq Zubli (1902-1985) die met haar blad Dieplood (in 2005 en 2007 heruitgegeven door Jacob Jean Mulder onder de titel ‘De Godsvrouwe ontsluierd’) een van de meest diepzinnige inzichten over de mens, het leven en o.a. de liefde in ons land op papier heeft gezet.
Querido treedt in haar voetsporen met haar boekje dat nog geen 80 pagina’s telt. Ze vult de visie van Zubli aan met haar eigen praktijkervaring als psychiater. Een paar uitspraken over de man-vrouwverhoudingen (of man-man, vrouw-vrouw overigens) die de diepe kwaliteit van de ideeën illustreren:
‘Zielsverlangen herkent, schijnverlangen projecteert.’
‘Schijnliefde wil innerlijke leegte vullen, ware liefde wil innerlijke volheid delen.’
‘Liefde maakt geen kennis, zij herkent.’
‘Het zijn altijd de mogelijke gevolgen die ons weerhouden waarheidsgetrouw door het leven te gaan.’
De boodschap is eenvoudig en helder: zoek en verbeeld in jezelf je zielsverlangen met betrekking tot je gewenste partner. En hou op met daten en zoeken in de buitenwereld. Geloof erin en wacht. De kern is de zuiverheid te zien van je harte- en partnerwens. Te vaak zitten er attachments aan die met trauma’s, ouders, en andere ervaringen te maken hebben. Als die lagen eraf zijn, ontstaat een zuivere en vervulbare wens. En waarom zou het Universum je hem of haar niet gunnen? (Uitgeverij Fagus)

Eenvoudig beminnen. Vraagt Querido van de lezer nog enig abstractievermogen, het boek ‘Eenvoudig beminnen’ van Maud Akkermans heeft als ondertitel ‘8 ingrediënten van een liefdevolle relatie’. Dan weet je het al: dit is een hand-on boek voor hands-on relaties. Aan het werk dus. Mooi in kleur vormgegeven, liefdevolle plaatjes erbij en wat spreuken (zoals ’onze grootste vreugde en onze grootste pijn vinden we in onze relaties met anderen’, Stephen Covey) als strooigoed, maken het boek erg hanteerbaar. De auteur is een leerling van Hans Knibbe die met zijn School voor Zijnsorientatie het non-duale gedachtegoed uit de oeroude advaita vedanta voor de moderne mens toegankelijk heeft gemaakt. Ze beschrijft begripsvol hoe het relateren in de praktijk vaak gaat: vol pieken en dalen. De oefeningen zijn herkenbaar en eenvoudig, doch het is maar zelden dat stellen na jarenlang samenleven nog moeite ervoor doen, zoals ‘ga tegenover elkaar zitten en schrijf vijf positieve en dan vijf negatieve eigenschappen op van de ander’. Of ‘schrijf op waar het om gaat voor je in de relatie, inventariseer dat dan samen, categoriseer, prioriteer dat en wissel dit uit.’ Simpel, maar erg bevorderlijk voor de afstemming. De acht ingrediënten zijn overigens: liefde, inspiratie, afhankelijkheid, jezelf zijn, woede, seks, trouw en er wel even bijblijven. Van harte aanbevolen voor wie de relatie fris wil houden en evengoed voor wie het vuur thuis wel wat wil oppoken zonder daarbij te overdrijven, en lingerie al heeft geprobeerd. (Uitgeverij Forte)

Twaalfde Inzicht. Bestsellerauteur James Redfield leverde (eindelijk) weer eens een nieuw boek af: ‘Het twaalfde inzicht’. Hij pikt met dit 12e inzicht een graantje mee uit de ruif vol aandacht voor 2012. De eindstrijd tussen goed en kwaad, de bijbelse profetie over Armageddon en de krachten op het wereldtoneel vormen het decor voor een zoet en af en toe even spannend verhaaltje waarin synchroniciteit, liefde en vooral compassie een hoofdrol spelen. Ik vermoed dat dit boek niet dezelfde verkoopcijfers gaat halen als zijn Celestijnse Belofte ooit. Toch zetten de betogen van de hoofdpersoon, een typisch kenmerk van Redfields schrijfstijl, je regelmatig aan het denken op een positieve manier. Leest lekker weg en je steekt er ook nog wat van op. (Uitgeverij De Boekerij)

Liefde is een energie
De serie op zoek naar de essentie van liefde is begonnen in de vorige editie. Deze kun je hier nabestellen.