Jezelf vergeven – voor alles. Waarom het moet en hoe je het doet
Vind je het lastig om jezelf te vergeven? Is jezelf vergeven zelfs moeilijker dan anderen vergeven? Het klinkt misschien raar maar het is waar: de enige op de hele wereld die je moet vergeven, ben je zelf. Daarna ontdek je namelijk dat je anderen helemaal niet meer hoeft te vergeven – je bent je wrok al kwijt, en je irritatie, je oordeel. Lisette Thooft schreef hierover een boek. Hieronder een korte uitleg van het hoe en waarom zelfvergeven kan en moet.
Schuld is een schild. Schuldgevoel maakt je gespannen, en het onbewuste doel van die spanning is om de werkelijke pijn die eronder ligt, niet te voelen. Het schuldgevoel verdampt door inzicht en moedig aanvaarden van de pijn. Door nederig te worden, eigenlijk. Dat is een impopulair woord, belast en beladen, maar desondanks belangrijk. Nederigheid is van je perfectionistische troontje af komen en zien dat je net zo bent als alle andere mensen.
Je best doen
Niemand is zonder zonde – iedereen maakt kleine vergissingen en grote blunders, doet domme dingen of is weleens onaardig, bot, of zelfs wreed tegen anderen. En veel mensen voelen zich schuldig over dingen waar ze niets aan konden doen. Elk kind op aarde geeft zichzelf de schuld van wat de ouders fout deden.
De waarheid is: je ouders hielden best wel van je, maar niet zoveel dat ze altijd de veiligheid en de warmte konden opbrengen die een klein kind nodig heeft. Ze hadden zelf niet genoeg gekregen en ze konden dus ook niet altijd genoeg geven. Die waarheid is te pijnlijk voor een kind; het moet in de ouders blijven geloven en het geeft automatisch en onbewust zichzelf de schuld. “Ik ben ook een stom kind, ik doe het niet goed genoeg, ik moet beter mijn best doen.” Dat is het schild, dat we allemaal wel opbouwen in een volstrekt normale opvoeding.
Pijn
We maken onszelf ook ongelukkig met het idee dat we niet zo mooi, zo handig of zo sterk zijn als we vinden dat we zouden moeten zijn. Sommige mensen zijn zelfs boos op zichzelf en voelen zich schuldig omdat ze niet het gewenste lichaam hebben. Maar iedereen kan zichzelf vergeven. Voor alles wat we fout hebben gedaan en voor alles wat we van onszelf onvolmaakt vinden, kunnen we het schild laten smelten en ontspannen in de realiteit, in de onvolmaaktheid.
Dat houdt in: ontspannen in de pijn.
Wat is dat dan voor pijn?
Illusie
Het is de pijnlijke realiteit dat we een heel gewoon mens zijn, onvolmaakt en niet in staat om altijd alles goed te doen.
Schuldgevoel is een illusie, een leugen die we onszelf vertellen, namelijk het idee: “Ik had het anders moeten doen, beter, want ik had het anders en beter kunnen doen.” Dat konden we niet, aantoonbaar – want dan hadden we het wel gedaan. Zelfs als je je op het moment van je wandaad bewust was dat het een wandaad was, dan nog was je niet in staat jezelf te stoppen. Anders had je jezelf wel gestopt.
Dus jezelf vergeven is eigenlijk een radicale reality check. We zijn onvolmaakt. Een aanzienlijk deel van ons bestaat uit egoïsme, hebzucht, gierigheid, gulzigheid, jaloezie, enzovoort en ga maar door. Een aanzienlijk deel van het menselijk leven op Aarde bestaat derhalve uit fouten, vergissingen, misstappen, mislukkingen, zonden, ongelukken, rotstreken, uitglijers, blunders en domheid. Hoe groot is dat deel? Ik houd het op twintig procent, dat is een veilige schatting.
Perfectie
Mijn spirituele leraar Barry Long zei eens: “Ik zal jullie uitleggen wat volmaaktheid is. Volmaaktheid is tachtig procent goed, twintig procent niet zo goed.” “Will you please see that the twenty percent not-so-good are part of the perfection of the whole?”
Zie in dat de onvolmaaktheid er gewoon bij hoort. Het is het zwarte puntje in het wit, het witte puntje in het zwart van het yin-yang-symbool, waardoor de boel blijft draaien. Want iets dat honderd procent volmaakt is, is statisch, bevroren, bewegingsloos. Dood.
Dus als je een perfectionist bent, ben je eigenlijk een dromer, een fantast, of iemand die zichzelf voor de gek houdt. Je ziet de werkelijkheid niet zoals ze is en je ziet jezelf ook niet zoals je bent, namelijk: een gewoon mens.
Zelfcompassie en jezelf vergeven
Jezelf vergeven betekent dat je ervoor gaat zitten om te voelen hoeveel pijn het doet om een gewoon mens te zijn. Daarbij moet je weten: je hart is groot genoeg voor alle pijn. Voor kinderen geldt dat niet, maar voor volwassen mensen wel. Een volwassen mensenhart maakt van pijn compassie – in de eerste plaats zelfcompassie, en vandaaruit vanzelf ook compassie met alle anderen. En ook: begrip, steun, warmte, zachtheid, mildheid, troost en innerlijke vrede.
Je kunt het ook omdraaien: op het moment dat je hart groot genoeg is om pijn te transformeren tot compassie ben je volwassen.
Vijf stappen jezelf vergeven
Dit zijn de stappen om jezelf te vergeven in het kort:
Stap 1: Excuses aanbieden, als het kan.
Stap 2: Helder benoemen voor jezelf wat je precies misdaan hebt.
Stap 3: Je wandaden zien in het licht van je menselijkheid.
Stap 4: De pijn voelen.
Stap 5: Nagaan of de pijn in je getransformeerd is en je een nieuwe vriendelijkheid voelt en vergevingsgezindheid naar jezelf. Zo niet, herhaal dan de stappen. Vooral stap 4.
Hoe vaker je deze stappen doorloopt, hoe minder schuld en schaamte je zult voelen en hoe meer je kunt ontspannen in het mens zijn met de andere mensen.
Liefde in je ziel
Denk niet dat dit proces klaar is zodra de pijn weg is – de pijn gaat nooit meer weg, als het goed is. Pijn die je niet meer voelt, is hoogstwaarschijnlijk toch weer verdrongen geraakt of onderdrukt. Pijn die je wel mag voelen van jezelf, die er gewoon altijd mag zijn, waarin je kunt ontspannen, wordt een levend, heilig deel van je, een laag van onvoorwaardelijke liefde in je ziel. Een stukje Christusbewustzijn, of Boeddhanatuur, of hoe je het ook maar wilt noemen.
Waar pijn kan zijn, kan ook diepe vreugde zijn, en dankbaarheid, ontroering, liefde en een sterk gevoel van verbinding met anderen.
Voor meer uitleg, met veel voorbeelden uit het leven gegrepen, anekdotes, tips en trucs: Jezelf vergeven (voor alles) – Waarom het moet, en hoe je het doet, Lisette Thooft. Uitgeverij Lucht. Verschijnt op 11 mei 2025.
https://uitgeverijlucht.nl/boek/jezelf-vergeven/
Lees hier meer van Lisette Thooft op deze site.
