
Het wordt vanzelf weer avond… Mijn Sundance ervaring
Hier zit ik dan: in Pipestone, Minnesota, in een zwembad met uitzicht op een McDonald’s, waar eens de bizons graasden en indianen de rode steen voor hun pijpen kwamen delven. Hier zit ik in afwachting van de ceremonie van de Sundance die morgen gaat beginnen. Kinderen spelen hun spel in het water zoals overal in de wereld. Er is niets nieuws onder de zon zo te zien. Amerika leeft, werkt, eet. Niet zoveel aan de hand lijkt het, als je even niet kijkt naar hoeveelheden voedsel op borden voor veel te dikke mensen.
En dat na vier dagen lang het oud-indiaanse ritueel de Sundance te hebben gedaan: dansen in een cirkel voor de gemeenschap.
Door Jos Kester
Maar als ik tussen de glinsteringen van de zon op het water kijk, zie ik de schimmen uit het verleden, waar ik me straks mee ga verbinden, voel ik de rusteloosheid en een zekere angst. Zie ik de eindeloze maïsvelden zover het oog reikt en zie ik het hoge wuivende gras wat er ooit groeide. Het licht heuvelachtige land met wit voorbij zeilende wolken, zover het oog reikt. Het landschap is verdwenen. Rechte wegen doorsnijden het land en vanuit de lucht is het keurig in vierkanten verdeeld. ‘We zien dat alles in het leven rond is. De aarde, de nesten van de vogels, de wind die cirkelt, de bloemen in het veld en de zon en maan die hun cirkelgang maken door de hemel. Wij hebben gehoord dat het leven doorgaat als in een cirkel, van oost naar zuid, van zuid naar west en van het westen naar het noorden om na die cirkelgang in het oosten opnieuw te beginnen. Het oosten waar iedere dag de zon opkomt en visioenen worden geboren.’ Woorden van een oude medicijnman die alles in zijn wereld vierkant zag worden.
Ik ben bang voor wat er komt. Ik ken dit niet. Ik ken het ritueel. Daar heb ik van gehoord. Maar dacht het nooit te gaan doen. Dat is niet voor mij. Ik ben geen indiaan. Maar morgen is het zover. Ik ga vier dagen dansen, zonder eten en zonder water. Ik weet dat ik ga dansen, ook al voel ik angst.
Lakota
Twee jaar geleden ontmoette ik een Colombiaanse Mayapriester die zich ook sterk heeft verbonden met de Lakota in de Verenigde Staten. Hij kwam daar al 17 jaar, is een actieve Sundancer en is daar nu ook Sundance Chief. Wij spraken over het gebruik van westerlingen van Lakota ceremonieën zoals de zweethut. Hij was daar erg op tegen dat wij dat hier in het westen gebruiken en er ook geld voor vragen. Totaal fout. Het waren bijzondere uitwisselingen over dit gevoelige onderwerp. Ik ben van deze gevoeligheid al zo lang ik zweethutten geef op de hoogte. Ik heb er zelfs een brief over geschreven aan een belangrijke indiaanse chief om uit te leggen waarom in mijn beleving het zo belangrijk is dat de zweethut naar ons is toegekomen. Daar is nooit antwoord op gekomen maar heeft vervolgens wel veel in gang gezet. Aan het einde van ons gesprek zei de Mayapriester dat ik de Sundance moest komen doen. Ik was even sprakeloos.
Het heeft bijna twee jaar geduurd voor ik werkelijk de reis naar de Verenigde Staten maakte om te gaan dansen. Na afloop zei de oude Sundance chief mij dat als ik terug in Nederland zou zijn ik niet over de ceremonie mocht praten. ‘Don’t tell anyone about our ways.’ Het is een zeer heilig ceremonie voor de Lakota. Ik zal daar verder niets over vertellen. Wel over mijn beleving.
Sjamanisme
Maar eerst dit. Het was 1995 toen ik in aanraking kwam met sjamanisme. Ik ging in dat najaar een opleiding doen waar ik voor het eerst in mijn leven in aanraking kwam met medicijnmensen uit de Verenigde Staten. Zij spraken over het belang van de verbondenheid met alles wat er is. Er is een kort gebed wat dat uitdrukt en wat ze vaak zeggen. ‘Mitakuye Oyasin’. Het is Lakota voor ‘Al Mijn relaties’. Het staat voor eenheid en harmonie met alle vormen van leven: andere mensen (volkeren), dieren, vogels, insecten, bomen, planten, mineralen, stenen en rotsen. Het herinnert ons eraan dat we zijn verbonden met deze aspecten van de schepping en we een gemeenschappelijk verwantschap delen in dit leven. Zij spraken ook over het belang van visioenen. Dat hun jonge mensen op vision quest gingen om een visioen af te smeken. Ze blijven drie of vier dagen alleen, ook zonder water en eten. Voor ze weg gingen zeiden ze dit korte gebed: ‘Opdat mijn volk mag leven’.
Toen ik 26 jaar was ontving ik een visioen, wat ik niet onmiddellijk als zodanig bestempelde. Het was een helder bericht dat ik kreeg over de tijd die zou gaan komen en wat mijn plek in dat geheel zou zijn. Ik heb die boodschap heel lang willen vergeten. Stopte het diep weg in de hoop dat het zou verdwijnen. Maar dat gebeurde niet. Het stond vanaf dat moment dat ik het ‘zag’ in mijn ziel gegrift, waar het naar alle waarschijnlijkheid al veel langer stond.
Visioen
De opleiding bracht me bij het belang van het krijgen van een visioen en dat dit belangrijk is voor je volk. Ik heb er met een medicijnvouw over gesproken en ze zei: ‘Het is niet persoonlijk. Het is niet voor jou alleen bedoeld. Je hebt het te delen en er naar te leven.’ Langzaam raakte ik daarvan overtuigd en gedurende de jaren die volgde op deze opleiding ben ik mijn bestemming gaan volgen. Ik liet mijn werk en prima inkomen voor wat het was en stapte langzaam het pad op van de heler, of sjamaan, of hoe dat ook genoemd wordt. Ik ging mij inzetten voor de mensen die naar mij toe zouden komen. Ik ging voorzichtig mijn bestemming leven. De Sundance heeft met dit alles te maken, als een vervolg om mij dieper te verbinden met mijn bestemming en lot. En ik mocht dat doen in het hart van wat wij de Verenigde Staten zijn gaan noemen, bij het volk waar ik mij van kindsafaan mee verbonden heb gevoeld. In die zin kwam er een droom uit waar ik als jongentje zo vaak over had gedroomd. Dat ik (weer) over de prairie zou lopen en bij de indianen zou zijn. En op die 1 augustus kwam die droom uit.
Sundance Chief
Samen met mijn zoon werd ik hartelijk ontvangen door de Mayapriester en de Sundance Chief. Om mij heen zag ik wuivend hoog gras met daartussen bloemen, geel en paars, zag ik het glooiende landschap en de rode rotsen waar generatie na generatie de rode steen werd gedolven voor de pijp. Een andere belangrijke ceremonie van de Lakota. De pijpceremonie. En nog steeds wordt dit gedaan op de plek waar ook ieder jaar de Sundance wordt gehouden.
Het is onmogelijk te beschrijven wat het met mij heeft gedaan toen ik de heilige cirkel instapte en daar vier dagen achtereen, zonder eten en drinken heb gedanst op het geluid van de drum en de oude liederen. De ceremonie staat volledig in het teken van de gemeenschap. Je danst om de gemeenschap kracht te schenken. Dat offer breng je, zoals vele religies dat kennen, voor anderen. Dat ik daarvoor was uitgenodigd betekende voor mij een grote eer. Helaas mag ik niets beschrijven over de ceremonie. Maar het was voelbaar in alles dat dit een krachtig medicijn is – hoe allien het ook in onze westerse ogen mag zijn. De zon, de wolken, de drum en liederen, de mensen die er waren om ons te supporten. Het was als een trance, of misschien ook niet, want het was ook overleven. Er is wel een sterk gevoel gebleven en dat gevoel moet nog grotendeels vertaald worden, als het al vertaald kan worden. Het is er gewoon. Het gaat denk ik ook meer om het simpele feit dat wij hebben gedanst, dat niet heel de wereld daar getuige van hoeft te zijn, omdat het de wereld in wordt gezonden op het moment van gebed en dans. Dat is waar we vurig voor hebben gebeden voor jou en iedereen, voor kracht voor deze tijd waarin we leven. Voor de generaties die na ons komen. Het was een goede tijd. Het was een mooie tijd, die even heeft stil gestaan. En tijdens het dansen als het zwaar werd en ik me afvroeg hoe lang nog dacht ik aan de woorden van mijn vader die vaak zei: ‘het wordt vanzelf weer avond.’ En zo was het. Het werd iedere dag weer avond.
Meer weten over Jos Kester en de activiteiten die hij organiseert: www.joskester.com.
Bij de foto: omdat het filmen en fotograferen van een Sundance meestal wordt verboden of ontmoedigd zijn er weinig afbeeldingen van. Maar deze klassieker toont hoe de danser aan een touw dat in zijn vel is gehaakt vastzit en vier dagen danst voor het welzijn van zijn/de community.