Hoe gehoorzaam of rebels is je innerlijke kind in je relatie?
De beïnvloeding door je innerlijke gewonde kind. Het vraagt bewustzijn om te relateren vanuit je innerlijke volwassene. Deze kan in het hier en nu zijn en de realiteit onder ogen zien. Deze maakt vanuit die realiteit contact met de ander, vanuit gelijkwaardigheid. Maar in een relatie kan ook je innerlijke gewonde kind een rol spelen.
Mensen kiezen hun partner echter veelal vanuit onbewuste motieven, met als gevolg dat die in elke relatie geleidelijk aan een specifieke rolverdeling doen ontstaan. Omdat ze zich incompleet voelen, hebben ze de ander nodig om zich compleet te maken en hun behoeften te vervullen. Ze zullen zich hier aanvankelijk allebei goed bij voelen, maar als de stille hoop op bevrediging van diepe kindbehoeften en andere onuitgesproken verwachtingen op een teleurstelling uitlopen, kan de relatie verstoord raken. Het contract klopt niet meer.
Vrijheid en liefde
Een belangrijke dynamiek binnen relaties zijn de rollen die mensen met elkaar spelen wanneer ze worden beïnvloed door hun gewonde innerlijke kind. Een rol ontstaat in de jeugd, als je niet mag zijn wie je bent. Je zoekt naar manieren om geaccepteerd te worden en te krijgen wat je nodig hebt. Een relatie is vaak een onbewuste afspiegeling van de relatie van je ouders. Een baby heeft nog geen inzicht maar voelt wel de energie en de kwaliteit van de relatie tussen de ouders. Onbewust zul je die energie later in je relaties brengen, en daarnaast blijf je ook de rollen spelen die je zo goed kent. Automatisch speel je een ouder-kind relatie na, in een poging te krijgen van de ander wat je als kind miste. Je identiteit is gegroeid rond dit gemis, waardoor het soms moeilijk kan zijn om het spel te doorzien. De ene persoon kan de ouderrol hebben en de ander overwegend het kind spelen, of allebei kunnen beide rollen spelen, op verschillende manieren en in verschillende situaties. De relatie raakt uit balans als de partners in hun rol vast blijven zitten en bijvoorbeeld alleen nog als verzorgende ouder en rebels, eisend innerlijke kind met elkaar omgaan. Wanneer deze dynamiek niet herkend wordt, zal het uiteindelijk de relatie vernietigen, want het gaat niet samen met groei, vrijheid of liefde. Je klampt je vast aan de zekerheid die de rol biedt, maar één van de partners zal vroeg of laat uitbreken, omdat de behoefte om te groeien sterker is dan de drang om veilig te zijn.
Rollen van het kind
Er zijn veel rollen die een kind kan spelen om te krijgen wat het nodig heeft. ‘Het perfecte kind’, ‘het zorgende kind’, ‘het verwende kind’ en later splitst zich dat nog uit in allerlei specifieke gedragingen en rollen. Een kind speelt de rol die de omgeving van hem verlangt, om de liefde en aandacht te krijgen die het nodig heeft.
Twee kindrollen die we vaak spelen binnen een relatie zijn het gehoorzame, lieve kind en het rebelse, boze kind. De eerste rol die een kind in het leven speelt is die van het gehoorzame, brave kind, dat zich aanpast aan de ouders. Dit kind zal doen wat er van hem of haar verwacht wordt en dus bepaalde emoties en eigen behoeften onderdrukken. Het gehoorzame kind verlangt naar steun en warmte van een liefhebbende ouder. Als een kind hier onvoldoende van krijgt, zal het hongerig naar liefde en aandacht blijven. Later projecteert hij dit verlangen op minnaars, vrienden en gezagfiguren in zijn leven. De honger is zo groot dat dit gewonde innerlijke kinddeel die persoon verheerlijkt, ophemelt, kwaliteiten verzint die meestal niets te maken hebben met de werkelijke persoonlijkheid van de ander. Dit kinddeel geeft zich helemaal over. Dat is op zich een kwaliteit, maar door de grote behoeftigheid wordt het iets anders. Overgave wordt inleveren, wat deze persoon wil hangt af van de ander. Als dit gewonde innerlijke kind overheerst in iemand, wordt hij een pleaser.
Relelleert
Natuurlijk bestaat er geen perfect kind. Geen enkel kind voldoet volledig aan de verwachtingen en hoop van de ouders. Hij krijgt hierdoor het gevoel dat hij er niet toe doet, niet goed is. Het kind moet veel van zichzelf onderdrukken, waardoor het boos en gefrustreerd raakt. Dit uit zich als kind in het stukmaken van speelgoed of vechten met vriendjes. Het rebelse kind ontstaat. Het rebelse kind is het tegenovergestelde van het gehoorzame kind. In plaats van te behagen, rebelleert het. In plaats van afhankelijk te zijn, streeft het naar onafhankelijkheid. Het rebelse kind is net zo onderdrukt als het gehoorzame kind, alleen zijn reactie op de ouder(s) verschilt. Het heeft de ouders nodig om te groeien, tegenin te gaan, uit te testen en tegen te reageren, om zijn kracht en gevoel van onafhankelijkheid te ontwikkelen. Net zoals ‘het gehoorzame kind’ kwaliteiten van kracht en steun projecteert op de ander, zal ‘het rebelse kind’ controle en manipulatie projecteren. Later, in een relatie, zal zo iemand zich gemakkelijk verliezen in deze kindreactie, meegenomen uit vroege ervaringen. De kwaliteiten van het rebelse kind zijn kracht, onafhankelijkheid en de capaciteit om ‘nee’ te zeggen, maar in deze rol verandert dat vaak in een machtsspel, niet om bij zelfstandigheid te komen, maar om het gevoel te hebben dat hij de regie heeft.
Voedende ouders
In de ouderrollen in een relatie herkennen we ‘de voedende en verzorgende, steunende ouder’ of de ‘kritische, afwijzende ouder’. Wanneer je ‘de ouder’ speelt, heb je meestal een rol overgenomen die vroeger door een van jouw ouders werd gespeeld. Of iemand werd al heel jong gedwongen om de zorg voor een van zijn disfunctionele ouders op zich te nemen, om zo hun liefde te krijgen. Dit gebeurt automatisch en in bijna elke relatie, vooral in liefdesrelaties zul je deze neiging dan hebben. De verzorgende taak van ‘de voedende ouder’ maakt dat de ander natuurlijk nooit boos kan zijn. De steun die deze ‘ouder’ geeft, creëert eigenlijk afstand, omdat zij zo niet gekwetst kunnen worden. Je kunt niet boos worden op iemand die zoveel geeft. ‘De voedende ouder’ is meestal controlerend en hanteert strenge regels, want de verzorging en voeding die hij of zij geeft, dient wel te worden aangenomen. Wanneer er niet gehoorzaamd wordt of het voedende begint tegen te staan, schakelt hij over naar de andere kant, ‘de afwijzende ouder’, die ‘het kind’ wegduwt in plaats van voedt. De afwijzende ouder tolereert geen eigen ideeën of overtuigingen van het kind, maar verschuilt zich achter regels en moraal.
Innerlijke kindrollen
Ook in deze twee delen zitten weer kwaliteiten. ‘De voedende ouder’ heeft serieus de wens om liefde te geven en ‘de afwijzende ouder’ wil grenzen zetten en zorgdragen voor zijn eigen behoeften. Maar net zoals met de kindrollen, worden deze kwaliteiten vervuild door onbewuste projecties en reacties. Meestal wissel je regelmatig van rol, maar er zijn ook mensen die vooral één bepaalde rol spelen of één bepaalde rol uitsluiten. In sommige relaties zullen ze overwegend de ouder of de kindrollen spelen, terwijl ze radicaal kunnen omschakelen van rol in een andere relatie. Het is belangrijk om te begrijpen dat twee mensen in welk ouder-kindcontract dan ook, hetzelfde gewonde kind hebben. De persoon die ‘de ouder’ speelt, in een van de hiervoor genoemde rollen, heeft zijn of haar gewonde kind op de ander geprojecteerd.
Goede ouder als partner
Vaak loopt een relatie stuk omdat de rollen en het gewonde innerlijke kind niet helder zijn. Ergens krijgt één of krijgen beiden er genoeg van altijd te worden gecontroleerd of zijn ze de verzorgende of rebelse rol van de ander zat. Of ze voelen zich onvoldoende gevoed. Soms gaat het mis omdat de één van een negatief contract af wil, maar de ander daaraan vast wil houden. Dit houdt niet in dat je niet af en toe een goede ouder kunt spelen voor je partner – maar dan doe je dit bewust.
De enige manier om hieruit te stappen is door je bewust te worden van het feit dat je hierin vastzit. Want het kan ook anders. Het is een spel en voor een spel zijn spelers nodig. Als één van de partners niet meer meespeelt, stopt het spel. Als deze zijn werkelijke gevoelens toont, eerlijk vraagt om wat hij nodig heeft of zijn primaire gevoelens tot uiting brengt, vanuit zijn volwassene, dan kan hij eruit stappen.
Uit: ‘Ik zie je, relatie in beweging’, Omkar Dingjan en Divyam Kranenburg. www.aumm.nl.
Door Divyam Kranenburg
Meer over relaties op deze site.