Om iets te bereiken zijn vaak offers nodig en moet je afzien. Offerend voorbij je comfortzone. Daarlangs leidt de weg naar groei. Of: wat de Ice Bucket Challence te maken heeft met de uiterst pijnlijke oud-indiaanse zonnedans.

Door Jos Kester

Ik zit met een aantal mannen in de zweethut. Een oude medicijnman giet water over de hete stenen. Het wordt heet. Erg heet. Hij zingt het lied van de vier windrichtingen en giet nog meer water. Het wordt nog heter. Zo heet dat ik denk dat ik geen adem meer kan halen en de hitte op mijn huid blaren veroorzaakt. Het doet pijn, erge pijn. En nog is het niet gedaan, want de oude man blijft zingen en water gieten. Ik zing het lied mee: “Wiyohpeyata etonwan yo wanbli sabic’iya ahitonwan yankelo. Cekiya yo ahitonwan yankelo. Waziyata etonwan yo anunkasan k’un ahitonwan yankelo. Cekiya yo ahitonwan yankelo…” Ik zing mee om het uit te houden, ook al ken ik niet precies de woorden.

Na afloop voel ik mij als een gekookte kreeft en waarschijnlijk zie ik er ook zo uit. Moederaarde waar ik op lig, neemt de hitte van mij over en langzaam kom ik weer tot zinnen, want de zin van de hitte was me ontgaan toen ik er nog in zat en tegelijkertijd ontstond er iets. Was er iets dat mij voorbij mijn pijn bracht naar een dieper aanwezig zijn? Het is eigenlijk niet in woorden uit te drukken wat dat precies is. Daarvoor moet je het ondergaan. De oude man heeft alleen gezongen. Er waren geen woorden die ik ken, meer klanken, maar ze hielpen mij in de hut te blijven en de hitte te verduren. Om mij heen zie ik alle mannen in het gras liggen. Als we ons oprichten en elkaar aankijken zie ik iets in hun ogen wat ik in mezelf herken. Er is een verbondenheid die warm en sterk is. Er zijn geen woorden. Alleen herkenning.

Zonnedans

Pijn en lijden is in onze cultuur beladen. Begin over pijn en de zin van lijden en iedereen die dit niet kent begint je glazig aan te kijken. Zeker mensen die nog nooit van een zweethut hebben gehoord of andere ceremonies die pijnlijk zijn. Maar de heling waarnaar zoveel mensen op zoek zijn gaat altijd over het lijden. Lijden in de vorm van niet genoeg hebben van bepaalde zaken in je leven. Of lijden in de vorm dat je door anderen niet wordt gezien in wie in essentie bent. Of lijden omdat je anders bent dan de rest. Enzovoort. Vaak is het vooral psychisch lijden, nauwelijks fysiek. Al bestaat dat uiteraard ook, maar ligt dit op een ander vlak. Daar zijn ziekenhuizen en medicatie voor.

Ik wil het hebben over wat de zin is van lijden dat je jezelf  bewust toebrengt. Want ook dat bestaat en er zijn mensen die dit om een bepaalde reden doen.

De aanleiding om over lijden en pijn te schrijven is een Lakotaceremonie. Ik was bij deze pijnlijke ceremonie aanwezig om een goede vriend te ondersteunen. De reacties die ik kreeg binnen mijn familie toen ik probeerde uit te leggen waarom deze ceremonie gehouden werd, zetten mij aan het denken – inderdaad – over de zin ervan. De Lakota zijn een Noord-Amerikaans indianenvolk dat tot op het laatst verzet heeft gepleegd tegen de Europeanen die naar hun land kwamen. Veel ceremonies die we hier nu ook kennen zijn afkomstig van dit volk. De zweethut, de vision quest, de pijpceremonie, de maanhut voor vrouwen, etc. Waar het hier over gaat is de zonnedans. Deze ceremonie staat bij de indianen in het teken van een offer brengen door mannen uit respect voor het lijden van vrouwen bij de geboorte van een kind. Mannen kennen niet dit vrouwenoffer om het leven doorgang te laten vinden. Evenzo hebben mannen niet de maandelijkse reiniging van het lichaam als vrouwen in hun maantijd zijn. Om die reden is de zweethut er gekomen. Om mannen de gelegenheid te geven zich te kunnen reinigen. De zweethut was om die reden een mannenceremonie. Uit respect voor de vrouwen kwam ook de zonnedans. Ook een mannenceremonie. In de indiaanse cultuur was het van groot belang het evenwicht te bewaren tussen alles wat in hun omgeving bestond. Mannen die de roep voelden om een offer te brengen en daarbij het welzijn van henzelf en dat van hun volk af te smeken, deden een zonnedans.

Extremist

Ik sta buiten de cirkel waarbinnen drie mannen en twee vrouwen staan. De drie mannen zullen worden vastgemaakt aan touwen die boven in een boom zijn vastgemaakt. Deze boom is op een ceremoniële manier uit het bos gehaald en in de cirkel geplaatst. Er zijn de kleuren van de vier windrichtingen aan vastgemaakt en zogenaamde tabaco ties. Er zijn drummers en zangers en zangeressen. Zij zingen de liederen die bij de zonnedans horen. Ik ken de woorden niet maar ergens in mij resoneren de liederen. Ik heb een gevoel dat het klopt, ook al is de setting waarbinnen dit gebeurt mij totaal onbekend. Als ik denk aan waarvoor deze mannen en vrouwen dansen, voel ik ontroering, want zij dansen niet alleen voor zichzelf. Zij offeren hun pijn aan de gemeenschap waaruit ze zijn gekomen. Kom daar maar eens om tegenwoordig, dat iemand er bewust voor kiest om vier dagen zonder eten en drinken te dansen. Vastgemaakt aan houten pennen die door je huid in je borst zijn gestoken en vastgemaakt aan de touwen van de boom. Vervolgens hang je in de touwen wat een helse pijn veroorzaakt en dans je. Je danst voor je volk, zodat je volk kan leven.

Toen ik dit probeerde uit te leggen aan iemand uit mijn familie werd ik voor extremist uitgemaakt omdat ik zoiets goedkeurde. Het was barbaars en extremistisch. De argumenten dat ze dit ook voor hem deden maakte hem nog bozer. Niets kon hem op andere gedachten brengen. Ook niet de zogenaamde Ice Bucket Challange, waarbij mensen emmers met ijs over zich heen gooien en een donatie doen aan de spierziekte ALS. Of de mensen die ieder jaar zes keer de Mount Ventoux oprijden voor de KWF kankerbestrijding. Of de yogi die mediteert en vast. Ook dat zijn vormen van lijden dat je bewust ondergaat uit zorg voor je gemeenschap. Maar nee. Dat zonnedansen zou allemaal iets heel anders zijn.

Evenwicht

En ja het is extreem om houten pennen door je huid te steken die zijn vastgemaakt aan een boom om daar vervolgens vier dagen en nachten aan vast te blijven zitten zonder eten en drinken. Maar erbij aanwezig zijn en buiten de cirkel mee te dansen met deze zonnedans, veroorzaakte in mij een diepe bewogenheid en een grote bewondering voor de dansers. De vrouw die deze traditionele zonnedans naar Nederland bracht, had in een visioen gezien dat ze deze dans naar de vier windrichtingen op aarde mocht brengen. De reden om dit te doen is om de vrouwelijke kracht in de wereld sterker te maken. Ze kreeg van haar Elders de goedkeuring dit buiten de VS te doen. Voor het herstel van het evenwicht op aarde tussen mannen en vrouwen. Drie mannen en twee vrouwen dansten hiervoor. De vrouwen waren niet vastgemaakt, maar dansten vier dagen mee zonder water en zonder eten.

Welke bijdrage zou dit kunnen leveren aan het herstel van het evenwicht  tussen mannen en vrouwen? Wat is werkelijk de zin ervan om jezelf dit op te leggen? Vanuit mijn eigen ervaring die ik in vision quests en vooral gedurende die ene zweethut heb opgedaan, lijkt het erop dat pijn je voorbij alles wat je kent brengt. Er wordt iets in je geraakt wat los staat van je dagelijkse zorgen en angsten. Het is misschien de levensenergie waarmee we verbonden zijn en die op dat moment voelbaar wordt gemaakt, juist omdat het over overleven gaat. Zonder dit pijnlijke ritueel te willen verheerlijken, brengen degenen die de ceremonie hebben ondergaan die levensenergie in de wereld. Maken het voelbaar voor de omstanders. Is het niet juist die levensenergie waarnaar we op zoek zijn en missen we die in onze wereld? En dienen we deze mensen daarom niet te danken voor wat ze offeren?

Ik laat het aan de lezers deze vraag te beantwoorden. De reden voor mij om hierover te schrijven is niet dat iedereen een zonnedans moet gaan doen, maar een aansporing er over na te denken. Na te denken over wat we zijn kwijtgeraakt in de jacht op welvaart en zelfs spiritualiteit, daarbij dikwijls vooral de persoon zelf dienend in plaats van de samenleving. Aho

Jos Kester is sinds 1996 met sjamanisme verbonden. Hij geeft persoonlijke consulten, lezingen, zweethutten, organiseert de vision quest, basiscursussen sjamanisme en een jaartraining. Meer: www.spiritcompany.org.

O ja, het lied…

From the pain come the dream

From the dream come the vision

From the vision come the people

From the people come the power

From this power come the change

(Peter Gabriel from the album Us)