Mag het licht aan? Kritisch over ayahuasca
Over ‘Moeder Ayahuasca’ en de ontkenning van de schaduw
De eerste keer dat ik over ayahuasca hoorde was zeven jaar geleden. Een vriendin had een ceremonie gedaan in de Santo Daime kerk in Amsterdam. Wat vooral indruk maakte was dat ze de hele nacht had overgegeven. Bijzondere meningen doen de ronde over deze drugs. Toont ayahuasca slechts wat je ten diepste wilt of is dit een ‘hogere gids’? Een ontnuchterende cultverkenning uit Peru.
Door Sanne Burger
Graham Hancock, schrijver van ‘Fingerprints of the gods’ een van mijn grote helden, gaf vorig jaar een lezing bij ‘Tedtalks’. Het ging over ayahuasca en de functie ervan in de ontwikkeling van het menselijk bewustzijn. Volgens hem had de mensheid de grootste stappen gezet onder invloed van paddestoelen, kruiden en cactussen: onze natuurlijke leraren. De lezing werd door het bestuur van Tedtalks verbannen als zijnde niet wetenschappelijk genoeg. Dankzij deze boycot werd de lezing een hit en circuleert het een jaar later nog steeds op Youtube, met inmiddels een half miljoen hits.
Net als ibogaine heeft ayahuasca veel mensen geholpen met het vrij worden van hun verslavingen. Graham Hancock schrijft over hoe hij zijn marihuana verslaving losliet dankzij zijn ervaringen met ayahuasca in het artikel: ‘Giving up the green bitch.’ Met ‘the green bitch’ doelt hij niet direct op marihuana zelf, maar op zijn afhankelijke, destructieve relatie ermee. Mede door de verhalen van Hancock groeide mijn interesse in ayahuasca, maar het werd pas een directe ervaring toen ik gevraagd werd te komen werken in een gezondheidscentrum in Peru. In dit centrum worden detoxprogramma’s en sapkuren gecombineerd met ayahuasca rituelen onder het motto: reiniging van lichaam en ziel. Ik kwam terecht in ‘The Sacred Valley’ van Peru. Ooit was deze vallei een heilige plek voor de Inca’s, beschermd door de ‘Apu’s’, de omringende bergen, de Andes, met Macchu Picchu als het spirituele centrum. Tegenwoordig wordt Macchu Picchu geëxploiteerd door Chileense maffia en de overheid, die woekerwinsten maken op transport, entree en souvenirs. Duizenden spirituele zoekers van over de hele wereld zijn bereid om grof geld te betalen in de hoop een glimp van de spirituele kracht van toen op te vangen en mee naar huis te nemen, desnoods in een aardewerken kruikje met zand.
Pacha Mamma
Ayahuasca speelt hier een belangrijke rol. Het is niet illegaal in Peru, maar het is zeker geen traditioneel gebruik onder de bevolking. Het zijn de zoekers, de toeristen, die ayahuasca gebruiken en vriendelijk voorzien worden door de geduldige, immer vriendelijke Peruanen die het prima vinden wanneer de ‘gringo’s’ high door de straten lopen. Ik ben hier nu bijna een maand en ik heb meermalen high door de straten gelopen. Ik heb ‘Moeder Ayahuasca’ nog niet doorgrond. Na twee ceremonies waarin ik zo ziek als een hond, in diepe trance en verbijsterend bewustzijn was weet ik nog steeds niet wie of wat ze is. ‘Het is Pacha Mamma, de Aarde Moeder zelf’ zeggen sommigen. ‘Ze houdt onvoorwaardelijk van je en geeft je exact wat je nodig hebt.’ ‘Het is een orakel’ zeggen anderen. ‘Ze vertelt je waar je vandaan komt, wie je bent en wat je in dit leven komt doen.’ ‘Het is een hoer’ vertelde een doorgewinterde, cynische psychedelica-professor me onlangs. ‘Ze geeft je niet wat je nodig hebt, ze geeft je wat je vraagt. Ze buigt onvoorwaardelijk voor je vrije wil en je fantasieën. Als je graag Jezus wilt zijn, zal ze je vertellen dat je Jezus bent. Als je gelooft dat het spirituele pad hard en zwaar moet zijn om iets te bereiken, zal ze je een zware tijd geven. Als je graag speciaal wilt zijn, zal ze je het gevoel geven dat je speciaal bent. Als je wenst dat je niets verkeerd kunt doen, zal ze je vertellen dat alles perfect is zoals het is.’
Ik weet het niet. Ik kijk om me heen, bestudeer de mensen, hun gedrag en hun opvattingen, en hoop op die manier een antwoord te vinden. ‘The Sacred Valley’ is een verwarrende naam voor deze vallei, dat is een ding dat zeker is. ‘De Heilige Vallei’.. wat betekent dat? Stel je voor dat Amsterdam ineens ‘Heilig Amsterdam’ zou heten… wat zou dat met de inwoners doen? Zouden ze zich zelf ook een beetje heilig voelen, omdat ze in een heilige stad wonen, of zouden ze extra hun best doen zich heilig te gedragen? Ik zie beide fenomenen hier voorbij komen. Mensen wordt enorm geprikkeld door het idee van ‘heilig’ en iedereen vult het op zijn of haar eigen manier in. Veel mensen dragen witte kleren, mala’s, veren en edelstenen. Er wordt eindeloos geknuffeld en geglimlacht. Aan het begin van iedere ayahuascaceremonie spreekt iedere deelnemer zijn intentie uit. Iedereen wil meer liefde, openheid en contact met zijn ‘Hogere Zelf’. Tijdens mijn ceremonies zei de ceremonieleider nadrukkelijk, drie keer: ‘Alles wat niet licht is, is hier niet welkom.’
Als taoïst ben ik dan onmiddellijk gealarmeerd. Licht en schaduw, dag en nacht, zon en maan, hoog en laag, Yang en Yin. Wat gebeurt er wanneer je aan het begin van een ritueel de helft van de werkelijkheid probeert buiten te sluiten? Logisch: je komt in de problemen. Wanneer je dit als ‘heilige intentie’ neerzet gaat iedereen zijn best doen om te voldoen aan deze voorwaarde, net als bij iedere religie of spirituele stroming die deze misvatting omhelst. Het gevolg is net als altijd: onderdrukking en ontkenning van dat wat zogenaamd niet heilig is. Een gebed zonder einde. ‘Heilig’ betekent ‘heel’ en ‘heel’ omvat alles, Yin en Yang, zowel het donker als het licht. Het donker buitensluiten is het tegenovergestelde daarvan.
De buurman
Naast het gezondheidscentrum waar alles licht en liefde moet zijn woont een rijke Amerikaan. Hij houdt van hele jonge meisjes, zoveel dat hij bereid is om alles voor ze te betalen, zolang ze maar bij hem willen zijn. Het vooroordeel dat leeftijd een rol speelt in de liefde is hij allang voorbij, zo spiritueel is hij. Ook de opvatting dat het feit hij rijk is en hij zijn piepjonge Peruaanse vriendinnetje van de straat heeft geplukt misbruik van macht zou zijn, wuift hij weg als zijnde een symptoom van rigiditeit, oordeel en onvrijheid. Iedereen voelt zich ongemakkelijk in nabijheid van dit stel, maar niemand durft er iets van te zeggen, uit angst om te oordelen en voor rigide of onvrij uitgemaakt te worden. ‘Alles wat niet licht is is niet welkom’ verandert op zo’n moment in: ‘Wij praten niet over dat wat niet licht is.’ En hup, zo ontstaat het nieuwe taboe, hetzelfde taboe dat je overal tegenkomt: ‘Wij praten niet over seks en zeker niet over niet-kloppende seks.’
Natuurlijk zei ik er wel iets van. ‘Ik heb er geen behoefte aan jou te omhelzen’, zei ik toen hij aanstalten maakte dat te doen. ‘Ik vind het feit dat je seks hebt met een meisje dat 40 jaar jonger is dan jij onaanvaardbaar en ik ga daar niet aan bijdragen door net te doen alsof het geen probleem is.’ Meneer deinsde geschrokken terug, maar herstelde zich onmiddellijk. Zijn ogen verhardden en hij zei: ‘Jij weet niet wat liefde is. Jij hoort hier niet.’ Drie dagen later werd ik ontslagen. De manager van het gezondheidscentrum had gehoord dat ik vreselijk had geoordeeld over de buurman. Hij had om raad gevraagd bij Moeder Ayahuasca en zij had zijn intuïtie bevestigd dat mijn actie niet getuigde van liefde. Dit bevestigt in zekere zin de opvatting dat Moeder Ayahuasca je niet geeft wat je nodig hebt, maar wat je graag wilt, zelfs als dat de rechtvaardiging is van een beschadigende relatie. De vraag blijft dus: wie of wat is ayahuasca? Wordt vervolgd.
Sanne Burger is schrijfster, masseuse, coach en lerares en verblijft tijdelijk in Peru. Meer: www.sanneburger.com.
Reageren?
Meer dan welkom.
Op www.kd.nl of op redactie@kd.nl.
De meest fantastische beelden komen voorbij tijdens ayahuascasessies. Maar wat laat de plant je eigenlijk écht zien? (foto Sanne Burger).
