Is liefde dan een geluid misschien…

Een trilling dan tenminste

Na enkele afleveringen over mijn zoektocht naar de essentie van liefde, moet ik vaststellen dat ik nog de essentie moeilijk in tekst heb kunnen vangen. Ja, wel boeiende verkenningen, interessante gedachten, wijze invallen. Maar de essentie? De liefde laat zich niet door het hoofd begrijpen. Kan ze alleen maar ervaren worden?

Mijn speurtocht naar de essentie van de liefde begint een levenswerk aan te nemen, merk ik. Geen gelegenheid laat ik voorbij gaan om nieuwe input te krijgen. Wat begon met een kuiertochtje langs de mythologie en de stamboom van Venus/Aphrodite, de lichamelijke gewaarwording ervan, of de esoterische kosmologie, de liefde leek steeds object van bestudering. Dat ging vooral over kennis en begrijpen, maar niet over de ervaring. Het bewustzijn vergrootte zich wel. Zoals dat de liefde er al was voordat alles er was. Dat ze rustte in het pre-Zijn, voor de Big Bang, toen alles nog in het Niet Iets was. Boeiende gedachten die ons ‘verstand’ of begripsvermogen overstijgen. Want stel je voor een ‘zijn’ dat nergens is, of een ‘Iets Niets’ dat geen tijd of ruimte kent. In de kabbalistiek wordt deze zijnsstaat Ayn genoemd. Een eenheidsstaat die in veel mystieke en esoterische stromingen verschillende namen heeft. Op het moment dat het Allerhoogste zichzelf wilde kennen en zich terugtrok in Zijn en Niet-Zijn, werd het pas mogelijk beide te verbinden, zoals ze in de pre-Big Bangtijd, zo je daarvan al kan spreken, altijd zijn geweest.
Liefde verbindt in ons bestaan alles, als een oerkracht. We merken dit aan alles waarvan we vinden dat het de gewoonste zaak van de wereld is dat het bij elkaar hoort: van geliefden, tot ouderliefde, soortgenoten en al het andere dat we het ‘eigene’ noemen.
Dit gaat steeds over bewustzijn van de liefde, niet over de ervaring zelf. Op het spirituele erf gaat het meestal over bewustzijn. Daarin zit een aspect van afstand, als je niet oppast. Deze afstandelijkheid is een groot gevaar voor wie met spiritualiteit en non-dualiteit of advaita in het bijzonder bezig is. Zelf ben ik ook ‘s in deze valkuil gelopen die Paul Smit de ‘advaitashuffle’ noemt: ‘Oh, oh, wat neem ik alles toch neutraal en helder waar. Nee, schat dat is geen lekker ijsje, maar een sensorische gewaarwording die een associatie met aardbeien in je brein oproept en een geconditioneerde reflex oproept van je speekselklieren.’ De autistische Dick Swaab zou ervan in zijn handen gaan klappen…

Verbinden
Er kan best sprake zijn van bewustzijn van wat er in het moment gebeurt, deterministisch en analytisch. Niks mis mee. Maar of je dan ook ín het moment bent, dat kan ik uit eigen ervaring ten stelligste ontkennen. Het ijsje dient ervaren te worden met tegelijkertijd het bewustzijn van wat er op allerlei sensorische en gevoelsmatige niveaus gebeurt.
De tweelingzus van bewustzijn is de ervaring. En daarvoor is een verbinding nodig met de gebeurtenis, de materie, de geest en het gevoel. Je ziet wat een ijsje is en doet (bewustzijn) en tegelijkertijd is de verbinding ermee nodig, de ervaring van de smaak, de zoetigheid, de temperatuur en wat er in het moment aan gewaarwording is ín het bewustzijn. Zo wordt de ervaring de keerzijde van het bewustzijn. Bewustzijn gaat over weten en kennen. Nee, niet per se rationaliteit. Ratio wordt door spirituelen nogal verfoeid omdat er in de huidige samenleving veel slechts uit voortkomt. Maar dat is onterecht. Rationaliteit is maar één onderdel van het bewustzijn: ook intenties en tot op zeker niveau ook gevoelens horen bij wat we bewustzijn noemen. Het weten of kennen kantelt als het ware zodra we uit de waarneming en in de ervaring treden: dan worden we in de actie veel nieuws gewaar, waaronder gevoelens. Het kennen van het ijsje verdiept zich dan naar het niveau van werkelijkheidsbeleving.
Daarvoor is wel verbinding nodig met wat er gebeurt in het moment. En verbinding gaat altijd over liefde, en andersom. Een groot woord voor het nuttigen van een ijsje. Toch is er een verbinding nodig tussen het ijsje en degene die dit observeert, wat leidt tot een actie, een hap tenminste, anders gebeurt er immers niks. Zo is er dus stééds een verbinding tussen álles wat in de actie ervaren wordt en de ervaarder.
Ervaarder en het ervarene: ze zijn zelfs onlosmakelijk verbonden, ze zijn één zelfs. Deze verbondenheid mag je liefde noemen. Dus is het volledige bewustzijn steeds, vooral en misschien zelfs wel uitsluitend liefde in actie. Er is zo sprake van een Siamese tweeling: bewustzijn en liefde. Een verbondenheid met wat bewust wordt, maakt dat er bewust-zijn ontstaat. Strak geformuleerd: zonder liefde geen bewustzijn dus.
Terzijde: steeds loert het ikje om de hoek. Klaar om de ervaring als ‘mijn ervaring’ en ‘mijn bewustzijn’ te annexeren. Jammer want dat schept valse percepties, oordelen en projecties. Het ikje vervuilt het bewustzijn doordat het de ervaring kaapt. Spreek daarom liever van het ‘ervaren’ dan van het ‘ik ervaar dit of dat’. Maar dat is weer een ander artikel.

Liefde is muziek
Joachim-Ernst Berendt schreef in de jaren tachtig het boek Nada Brahma, de wereld is geluid’. Nog steeds antiquarisch te krijgen via bijvoorbeeld Boekwinkeltjes.nl. Hierin gaat hij in op de gedachte dat de wereld muziek, een trilling is. De kwantumfysici geven hem intussen ruimschoots gelijk: ja alles trilt en beweegt in de wereld van Zijn en Niet-Zijn. Brahma betekent het scheppende toverwoord, het principe, het scheppende van het Al. Brahman (met een ‘n’ aan het eind) is de scheppende oerkracht van de kosmos. Brahman is alles. In de Upanishads staat: ‘Brahman is het absolute. Alles wat bestaat is Brahman of het heilige Woord dat niet kan worden verklaard.’ En elders zegt Brahman over zichzelf in die Upanishads: ‘Ik ben de enige Heer, ik ben het beginloze hoogste Woord (…) er bevindt zich niets in deze wereld dat boven mij uitgaat.’
Hé! Dat lijkt erg op wat de bijbelse – en westerse – evangelist Johannes ook al in het begin van zijn evangelie schreef: ‘In het begin was het Woord; en het Word was bij God; en het Woord was God. (…) Alle dingen zijn door Hem geworden, en zonder hem is niet één ding geworden dat geworden is.’
Oost en West liggen met deze zienswijze opmerkelijk op één lijn: het Hoogste is een scheppend Woord.
Een woord is primair een klank. Het geluid ervan komt tot ons bewustzijn via het oor, een ontvankelijk yin-orgaan. Een woord is daardoor betekenis én ervaring in één. Nu kun je woorden ook lezen, maar dan mis je de ervaring, een typisch trekje dat je ziet bij boekenwurmen en de huidige beeldschermgeneratie; ze weten veel maar ervaren weinig.
Als het Zijn (Brahman) zich als geluid manifesteert, is dit ook misschien een spoor naar de essentie van liefde. Liefde als muziek? Dat demonstreerde de Japanse dr. Emoto met zijn proeven met water. Hij stelde verschillende waterflessen bloot aan verschillende soorten muziek. Hoe harmonieuzer, ‘lieflijker’ zouden we zeggen, hoe fraaier de ijskristallen werden van het water dat hij vervolgens bevroor op een glasplaat en die hij met tegenlicht fotografeerde. Zijn fotoboeken werden wereldwijd bestsellers. Moraal van het verhaal: trilling van geluid beïnvloedt de materie. Sterker nog: trilling schept zelf de vorm van de materie. Erbarmelijk waren de ijskristallen van het water dat was blootgesteld aan heavy metal hardrockmuziek. En rijk en welgevormd werden de ijskristallen van water dat onder invloed had gestaan van bepaalde klassieke muziek. Water dat aan geluid met het woord ‘liefde’ was blootgesteld zag er beter uit dan dat wat het woord ‘pijn’ te verduren had gekregen.
Liefde is dus ook een trilling. Net als muziek.

Herkennen
Deze trillende liefde trekt bovendien aan. Zoiets kun je maar beter gewoon ervaren. Daar gaat het bij de meeste beginnende liefdes vaak al mis. Met veel ‘bewustzijn’ wordt stevig beoordeeld of de andere partij wel bij het zelfgedefinieerde ‘ik’ past. Reeksen oordelen, waarnemingen en projecties vliegen dan om de oren. Terwijl er wel aantrekkingskracht is. Soms duurt het jaren voor dit proces van ‘bewustworden’ (lees: ge-denk) tot een definitief besluit leidt om ‘niet verder te gaan’. Soms al in een oogwenk bij de eerste ontmoeting, zoals bij speeddaten.
Maar wie in de ervaring van de/een aantrekkingskracht blijft, kan meemaken dat die sterker blijkt dan het denken, of niet. Als dat wel zo is en bij elkaar trilt iets gelijkwaardigs, dan kan de ervaring ervan de rest doen: een aantrekkingskracht wordt een beweging naar elkaar waarvan de bestendigheid ervaren kan worden in de tijd. Zo trilt er in de moeder meestal iets blijvends dat resoneert met haar kind. Is dit niet ook de essentie van aantrekkingskracht die geliefden ervaren? In beiden trilt iets van gelijke waarde. Het verklaart een hoop. Wat Charlotte Querido in een vorige Koorddanser aanhaalde van Frida de Clerq Zubli: ‘Liefde maakt geen kennis, zij herkent.’ Het op slag verliefd worden is dan te vergelijken met een paukenslag en aantrekkingkracht is dan nog het beste te vergelijken met het herkennen van een melodie.
De liefde tussen twee mensen en de complexiteit kan daarom erg goed worden vergeleken met muziek. Want als het gaat om het resoneren dan trilt dus de eigenheid in een ander wel of niet mee, eventueel zwak of sterk. Zit je zelf niet goed in je vel, dan trilt iets dat daarbij past ook mee. Leef je uit je ziel dan zal je vanuit die trilling contact kunnen maken met een ander. Is er onvolkomenheid in je of een onevenwichtige oriëntatie, dan krijg je dat door wat je hierdoor aantrekt dus ook op je bord. Met de familieopstellingen van Bert Hellinger wordt dit erg goed zichtbaar gemaakt. Zitten er nog valse noten in je persoonlijke systeem, dan werkt dit door in de manier waarop je relateert met anderen, of het nu om werk, familie of liefde gaat.
En jouw ‘toon’ is waarschijnlijk niet een simpele pianotoets, maar een complex akkoord van tien snaren, een hele melodie of partituur zo je wilt. Je kan lang redeneren of een melodie van een ander je wel of niet aanstaat, maar door naar de ervaring van de innerlijke resonantie te luisteren, weet je in een fractie van een seconde of die bij je past.
‘Liefde maakt geen kennis, zij herkent.’

De liefde is…
En (als) ik alle verborgenheden en kennis weet (…), maar ik heb de liefde niet, dan ben ik niets.
De liefde is lankmoedig, zij is goedertieren; de liefde is niet afgunstig; de liefde praalt niet, is niet opgeblazen, handelt niet onwelvoeglijk, zoekt zichzelf niet, wordt niet verbitterd, rekent het kwade niet toe, verblijdt zich niet over de ongerechtigheid, maar verblijdt zich in de waarheid; zij verdraagt alle dingen, hoopt alle dingen, duldt alle dingen. De liefde vergaat nooit (…) blijft geloof, hoop en liefde, maar de meeste van deze drie is de liefde.’
(1 Corinthe 13, uit het Nieuwe Testament van de bijbel)

Overgave

Als er geen hoop is, geen verwachting
dan is er geen ontrouw.
Als we elkaar werkelijk liefhebben
dan laten we elkaar de tijd.

Ongeduld is begeerte, liefde is
de hoogste en diepste intentie voor elkaar.
Liefde kent tijd nog afstand,
liefde is de uiterste intimiteit.

Liefde is de zuiverste confrontatie met jezelf,
liefde is heling, geen toedekking.
Soms lijkt liefde genadeloos,
liefde is je leermeester.

Overgave aan liefde is
alle zekerheden loslaten.
Meedogenloze kou en
innigste tederheid toelaten.
Sterven aan jezelf en
herboren worden
wetend van
de liefde.

(Uit: ‘Nabij’ van Franka Klein)

Meer lezen: Joachim-Ernst Berendt ‘Nada Brahma, de wereld is geluid’; Paul Ferrini ‘Vind je Soulmate, thuiskomen in de liefde’; Dr. Emoto diverse titels.

Vorige nummers
In de vorige Koorddansers stonden deel 1 t/m 3 over de liefde. In februari 2012 (kd293) over de oorsprong van Venus. In maart (kd294) over de verbindingskwaliteit van de liefde en in april over de mythe van Eros en Psyche. Deze edities kun je via kd.nl nabestellen, online lezen. Koorddanser kun je ook als download bestellen voor op je e-reader.