Chakrayoga: voor wie verder wil met yoga
Bewustzijn in je lichamelijke zijn
Yoga is een bevrijdingsweg. Weg uit de vaak als ‘lastig’ ervaren menselijke situatie van onvrije gebondenheid aan het lichaam, bij een besef dat er vrijheid en eenheid is. Chakrayoga kan helpen die situatie op te lossen. Douwe Tiemersma, non-dualist en leider van het Advaita Centrum in Gouda, maakte een uniek boek over chakrayoga. Voor wie de weg van vrijheid en eenheid kiest.
Door Ewald Wagenaar
Er zijn veel yogamethodes. De een maakt je superfit, de ander is contemplatief en met weer een ander kun je yogawedstrijden winnen als je voldoende je best doet. Het yogametier is een bos vol bomen geworden. De aandacht ligt meestal op het lijf. Het gaat bij yoga in principe om het bewustzijn, volgens Patanjali, niet om de lichamelijke oefening sec. De yogi’s kiezen de weg van het lichaam, controle. De andere weg is die van het besef van eenheid en vrijheid. Openheid, zegt Douwe Tiemersma. Hij is een van de eerste pioniers in ons land op het gebied van non-dualiteit en een leerling van Sri Nisargadatta die een ‘gerealiseerde’ was, een verlichte, of jnani. Dat is iemand die de waarheid leeft, die niet meer wordt geregeerd door illusies, maar zuiver bewustzijn is. In het contact met Douwe proef je dit. Douwe is bioloog en gepromoveerd filosoof en besloot jaren geleden zijn succesvolle wetenschappelijke loopbaan te vervolgen als centrumleider van het Advaita Centrum in Gouda. Honderden, zo niet duizenden mensen begeleidde hij in hun weg om het non-duale bewustzijn te vergroten. Dat doet hij door mensen te helpen hun bewustzijn opener te maken; openheid is de weg die Douwe predikt. Openheid staat tegenover verkramping, beperking, conditionering, polarisatie, afgescheidenheid. Even leek aan zijn missie een einde te komen toen vorig jaar slokdarmkanker werd geconstateerd. Maar na intensieve behandeling lijkt hij nu aan de beterende hand en sinds kort pakt hij zijn taken weer op.
Hoe kijk je als non-dualist naar je ziekte
Zijn leermeester Nisargadatta, decennia geleden aan keelkanker overleden, zei: ‘Ik ben al dood’, om aan te geven dat hij – hoewel doodziek – boven leven en dood stond. Douwe is wat voorzichtiger: ‘In het begin heb ik het open gelaten, het loopt zoals het loopt, vanuit een besef dat het goed is zoals het is. Maar de mensen om me heen wezen op de goeie kanten die dit werk met zich meebracht. Ze wezen op de goede dingen ervan. Toen is bij mij meer gerichtheid ontstaan, of beter een intentie, op een gezonde afloop van de ziekte, zonder dat ik daar nu een psychisch belang of verlangen aan ging hechten.’
Het werk ging door, je maakte een boek over chakrayoga. Hoezo?
‘Jaren geleden schreef ik ‘Pranayama’ over het leren kennen, ontplooien en loslaten van adem en levensenergie. Dat leidde tot een doorlopende cursus over de verschillende levensenergieën. Het cursusmateriaal is nu in een praktisch boek gegoten. Het materiaal was er dus al enige tijd.’
Het is geen fitnessboek…
‘Nee, al is yoga dat – zelfs in India – wel geworden. Hatha yoga is de weg naar een superlichaam.’
Controle over het lichaam, tot in het extreme.
‘Ja over siddhi’s, de supervermogens, gaan wonderlijke verhalen. Zoals het zweven en andere paranormale dingen. Het enige wat daarbij positief is, is dat wat de harde werkelijkheid heet, wordt doorbroken. Het is de geestelijke instelling in het Westen waardoor we dit niet kunnen ervaren. Toch is het er wel, een wereld die de stoffelijke wereld beïnvloedt.’
Werkelijkheid is afhankelijk van je eigen instelling…
‘Ja er is geen absolute werkelijkheid, de wereld verschijnt steeds anders. Sterker nog: er ís niks anders dan de gepercipieerde werkelijkheid! De wereld verschijnt steeds op andere manier. De wereld die je waarneemt is dus altijd geconditioneerd en betrekkelijk.’
Is er een absoluut bewustzijn?
‘Ja, maar bewustzijn gaat over de ieders waarheid, of op het hoogste niveau over alle waarheden. De ene waarheid kan hoger zijn, omdat het een ruimer gebied overziet. Bewustzijn en standpunt vallen altijd samen, bewustzijn is een point of view. Hoe minder geconditioneerd je point of view, hoe hoger je waarheid. Er is dus onderscheid mogelijk. Meer waarheid beslaat dan een groter gebied. In wetenschap gaat dit ook zo. Om Newton’s ideeën moeten we nu grinniken, omdat we nu de beperkingen ervan zien. We zien nu zijn fysica als een deelwaarheid. Een waarnemer ziet in het algemeen dus minder gesluierd naarmate hij minder geconditioneerd wordt. Logischerwijze betekent een absoluut standpunt dat er een absolute waarheid is. Dan zitten er geen conditioneringen van de waarnemer meer bij. Je zit dan op het niveau van het bewustzijn van de oneindig open essentie, het non-duale bewuste zijn. Dat is een zijnservaring. Dat is de enige waarheid die er dan nog kan zijn. Openheid. Zodra er iets wordt ervaren in de gewone zin is er namelijk al scheiding, die van het subject en het object.’
Pittig…
‘Begrijp het maar vanuit de systeemopbouw van het lichaam, met zijn eigen processen. Die processen zijn deelfuncties van andere processen van een hoger niveau, met een ruimer perspectief. Het zijn juist biologen die wijzen op de kleine processen die in de grotere gevat zijn. Cellen, soorten en ecologische systemen: verschillende niveaus van zijn. Hoe ruimer het bewustzijn wordt, hoe minder specifiek het wordt. Eerst detail- en proceskennis. En dan zijnskennis. Daarin worden niet alle feiten gekend, maar het grotere geheel als patroon herkend. Niet de oneindige feitenkennis. Vergelijk het maar met het globaal kennen van je lichaam, maar niet weten niet hoe je zenuwen werken. Als je naar kleine eenheden gaat, zie je kleine. Absoluut bewustzijn is niet de hoogste schaal van die niveaus, omdat er dan nog steeds een kenner is. Het is on-kenbaar…’
Waarheid is altijd geconditioneerd…?
‘Een bevrijde in het leven, een jnani, gerealiseerde, heeft duidelijk bewustzijn van zichzelf als absoluut bewustzijn, een totale non-duale openheid. Toch zijn en blijven er functionerende geconditioneerde programma’s in hem. Maar ze draaien hem geen rad voor ogen, hij doorziet Maya. De schijngodin krijgt hem of haar niet te pakken. Conditioneringen zijn er wel, maar grijpen hem niet meer, maar worden doorzien als betrekkelijk.’
Je boek helpt hierbij. Geen startersboek?
‘Het boek is voor wie al wel wat heeft gedaan met yoga en lichaamsenergie. Het is ook handig om eerst Pranayama te hebben gelezen, hoeft niet.’
Is yoga yin of yang?
‘Yoga is de weg om die beide juist te overstijgen. Als je yin bent, krijg je dus wat meer yang om je bewuster te maken…’
Ieder chakraboek geeft een andere leer en zelfs andere chakra’s…
‘Energetische structuren zijn nooit eenduidig. Dat komt ook door de diverse waarnemers in verschillende culturen en verschillende tijden. Er is wel basis van algemeen gedeelde ervaring, intersubjectiviteit. Dit boek levert je eigen ervaring op, niet veel theorie. Zodat je bij jezelf verder kan gaan onderzoeken, waar jouw ervaringen met je chakra’s en chakra-energieën mee te maken kunnen hebben.’
Je kiest voor zeven chakra’s.
‘Zeven vond ik meer dan genoeg, haha. Er zijn meer volgens anderen. Je kan nog ’s zeven onder en boven je hoofd benoemen. Maar voor yoga als bevrijdingsweg zijn die niet nodig. De totale zuiverheid zit in elk chakra. Niet nodig om nog meer te grijpen.’
Waarom behandel je dan kruinchakra het laatst?
‘Ik behandel de chakra’s van boven naar beneden. Ik wilde beginnen bij het niveau waar mensen zich het meest bewust zijn, het mentale, dus het voorhoofdchakra eerst, dan het keel-, hart-, navelchakra, enzovoort. Van daaruit verder exploreren. Als er bewustzijn van de lagere bewustzijnsniveaus is ontstaan, gaan we weer naar boven, ook naar het hogere niveau van het kruinchakra.
Waarheen gaat de bevrijding van de polariteiten, de kundalini-bevrijding?
‘Deze thematiek van kundalini is erg actueel. Energie loopt van pool naar pool. Die gescheidenheid kan worden overwonnen. Dat is de kern van menige mystiek. Helaas wordt te vaak op een oppervlakkige manier, met te zware oefeningen en ondeskundigheid over gevolgen, met sterke energieën gewerkt. Op alle chakraniveaus kunnen energieën vrijkomen die sterk zijn. Hoe dieper je gaat in je lichaam hoe zwaarder je ze kan ervaren. Bijvoorbeeld met hartenergie, je wordt dan ontzettend liefdevol of gevoelig. Je kan ook té gevoelig worden. Op de diepste, de laagste, chakra’s zitten de sterkste energieën. Ze zijn vrij autonoom. Ze gaan vooraf aan het persoonlijke. Seksuele energie is voor instandhouding van de soort en dus sterker dan het individuele persoonlijke. Als die vastgehouden wordt, uit balans raakt of niet in harmonie is, kunnen problemen ontstaan.’
Voorbeeld?
‘Neem een seksuele prikkeling tussen twee mensen. Hun wereld verandert op slag, zoals bij een verliefdheid. Of een ontroering op hartchakraniveau. Dan kan ontroering ook totaal kan worden, met te veel huilen. Of andersom: het is te slap, er is niets of nauwelijks energie in het chakraveld. Wortelchakra heeft met aarde-energie te maken, zitvlak en voetzolen, je voelt je zwaar rusten, belangrijk voor iedereen om te ervaren. Die energie is zo groot als de aarde zelf als je goed geaard bent, maar als ze slap is voel je je zeer onzeker. Het boek helpt je om die energieën te leren kennen, de dynamiek ervan te zien, ze te zuiveren en op harmonische wijze te laten ontplooien.’
Hoe zit de relatie tussen ‘zijn’ en ‘zelfzijn’?
‘Zijn is een meer algemeen begrip. Als je het tegenover elkaar zet: zijn is een niet-bewustzijn, niet bewust van zichzelf. Het slaat op je eigen bestaan. Je bent in de ruimte van verschijnselen, ook lichamelijk. Dat is nog niet altijd van binnen doorzien in je bewustzijn. Hoe lager je in je chakra’s komt, hoe meer zijn, hoe minder bewustzijn. Het gaat er met yoga om dat bewustzijn uit te breiden naar beneden, in dat onbewuste zijn. En andersom, om het zijn naar het bewustzijn te halen. Van boven naar beneden: dat is de essentie van bewustwording.’
Leef je zelf in het absolute bewustzijn?
‘In het totale open zijn. De open ruimte waarin de schepping verschijnt, is mentaal te begrijpen. Maar de realisatie van die openheid is een zijnservaring, ik ben Dat, ik besef dat dit mijn eigen zijn is. Over het absolute is niks te zeggen. Ik leef er vanuit. In het Ik Ben zit al geen centrum meer van een Ik. Als een bewust droomloze slaap. Waar dit uit voortkomt? Daarover is niks te zeggen. Wel een actueel zijnsweten dat dát mijn meest oorspronkelijke staat is.’
Compliment voor het boek, compact, praktisch, to the point, hamerslagen…
‘Dat is yoga. Als je de oefeningen doet, ga je iets belangrijks over jezelf ervaren. Dat gaat niet door er alleen over te lezen, maar door het ook te dóen.’
Hoelang ben je zelf met yoga bezig?
‘Sinds mijn zestiende, ben nu 66, dus 50 jaar.’
En nu, nog dagelijks?
‘Nee hoor, het is in de jaren ontwikkeld van lichamelijk naar een intern gebeuren, op den duur zijn uitwendige oefeningen namelijk minder nodig. Ik doen het alleen nog maar als ik les geef, één keer per week, haha…’
Douwe Tiemersma, ‘Chakrayoga, ervaringskennis en bevrijding van de levensenergieën en lichamen’, Uitgeverij Advaita. Bestellen o.a.: www.advaitacentrum.nl.