Hoe verslaafd ben jij, en waaraan?

Patronen van gehechtheid en verslaving

Waaraan ben jij verslaafd? Nergens aan? Nou, weet je het zeker? Verslavingen gaan dieper dan  het op het eerste gezicht lijkt. We hebben het niet alleen over het laveloos met een spuit in je arm wegdromen.

Door Hans Korteweg

De afgelopen jaren heb ik een aantal van mijn leerlingen actief bijgestaan om zich bewust te worden van hun patronen van gehechtheid (zoals obsessies, fixaties, vormen van vermijdingsgedrag en verslavingen), de gevolgen daarvan onder ogen te zien en de patronen te beëindigen. Ik heb dat met zeer veel plezier gedaan. Het is geestelijk werk dat zoden aan de dijk zet. Daarmee bedoel ik dat het werk is dat een concreet effect heeft op de betrokkenen en hun omgeving en hen tegelijkertijd helpt meer vrij en heel te worden.

Patronen van gehechtheid en verslaving is een thema dat mij al heel lang bezighoudt. In al mijn boeken heb ik er op de een of andere manier aandacht aan besteed en het is een hoofdthema geweest in mijn werken met mensen van de afgelopen 40 jaar. Ik zie gehechtheid (en de blinde continuering daarvan die verslaving is) als een van de grote problemen van de mens. Misschien is het zelfs wel het centrale probleem.

Het is in ieder geval een toetssteen. Niet voor niets worstelen zoveel oprechte mensen met hun verslavingen. Het is voor iedereen die het leven ten volle wil leven de grote opgave om zijn negatieve patronen te onderkennen en vrij te worden van wezenlijk belemmerende vormen van afhankelijkheid.
Kortom: het vrijkomen van de diverse verslavingspatronen, zowel de collectieve als de meer individuele, is de grote opgave voor de ontwikkelde en goedwillende mens.

Verslaving

Het is eigen aan een patroon van verslaving dat dit je voorspiegelt dat alle dingen goed zullen worden als je een speciale stof tot je neemt, een speciale handeling zult verrichten, een speciaal contact zult aangaan. Pas als je deze influistering gaat herkennen als een loze belofte, kan er een fundamentele verandering plaatsvinden. Dan is het mogelijk dat je uit jezelf op zoek gaat naar bevrijding.
Eigenlijk dringt het pas tot je door dat je verslaafd bent, wanneer je merkt dat je verwachtingen niet (meer) worden bevredigd, maar je toch niet kunt stoppen met het gebruik of het contact of de handeling. Je begint dan – aanvankelijk tegenstribbelend en in het geheim – te zien dat er niets wordt opgelost wanneer je gehoor geeft aan de influistering en dat de dingen niet goed worden. Er is misschien even een kick, een opluchting doordat de hunkering voor het moment wordt gestild, maar het voldane gevoel duurt kort en verschraalt snel. Altijd komt dan toch de afrekening: de kater, de hekel aan jezelf, de lichamelijke, psychische en relationele problemen. En de honger blijkt ook niet gestild te zijn, want die komt terug. Dat is nog wel het ergste: die voortdurende honger die kost wat het kost moet worden bevredigd.
Het kan plotseling, maar soms ook heel geleidelijk, tot je doordringen dat er in deze verslaving werkelijk geen antwoord of oplossing te vinden is. Als deze harde waarheid tot je doordringt, wordt het echt moeilijk, want dan kom je met je rug tegen de muur te staan. Je beseft dat de enige oplossing is eruit te stappen en te stoppen met het gebruik. Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan, want als je stopt ga je je beroerd voelen. Heel beroerd. Je wordt zenuwachtig, geïrriteerd, krijgt allerlei conflictjes en regelrechte ruzies, je wordt somber, voelt je minderwaardig en gaat je vervelen. De gewone dingen lukken niet meer. Kortom: je krijgt lichamelijke, psychische en relationele ontwenningsverschijnselen. Deze verschijnselen kunnen hevig zijn (vooral de lichamelijke) en langdurig (vooral de psychische en relationele).

Er wordt dus wanneer je echt wilt stoppen een flinke dosis moed – je kunt ook zeggen: positieve wanhoop – van je gevraagd en vervolgens een groot doorzettingsvermogen. Deze moed of positieve wanhoop kun je nog wel in je eentje opbrengen, maar om de ontwenningsverschijnselen ook na enige tijd te blijven trotseren, heb je meestal ondersteuning van anderen nodig – een vertrouwenspersoon, medische begeleiding, een vriendenkring, een therapiegroep, een religieuze gemeenschap, noem maar op.

Ernstig en minder ernstig

Als ik dit zo zeg, wek ik misschien de indruk dat ik het heb over ernstige vormen van verslaving, bijvoorbeeld ten gevolge van langdurig gebruik van alcohol of heroïne. Dat is niet mijn bedoeling. Ik heb het over alle vormen van verslaving. Verslaving aan stoffen als alcohol, nicotine en cocaïne, verslaving aan computerspelletjes, aan spelen op fruitautomaten, aan tv-kijken, aan surfen op het internet, aan eten, aan niet-eten, verslaving aan werk, aan ruziemaken, aan dagdromen, aan slaapmiddelen, aan bumperkleven, aan een afkeer van je moeder, aan vormen van seks, aan het kopen van kleding, aan het stelen in winkels. Je kunt het zo gek niet bedenken of een mens kan eraan verslaafd raken.

Natuurlijk zijn er statistisch gezien gradaties en zijn er ernstige en minder ernstige vormen met ernstige en minder ernstige ontwenningsverschijnselen. Als jij echter niet kunt stoppen terwijl je heel graag wilt stoppen, heb je er weinig aan dat jij statistisch gezien lijdt aan een minder ernstige vorm van verslaving. Jij kunt namelijk niet stoppen. Je wordt gedreven door een vreemde kracht die jou laat doen wat je niet wilt doen. En dat is ernstig.
In de praktijk is het zo dat voor iedereen zijn verslaving(en) de ernstigste vorm van verslaving is (zijn ).

En er is geen overwinning zo groot als de bevrijding uit deze ernstigste vorm van verslaving.

Hans Korteweg

Ont-slaving

Onder leiding van Hans Korteweg hebben we sinds twee jaar met een groep begeleiders het ontslavingswerk als een project opgepakt.

Wij werken met doorgaande groepen waar je op elk moment kunt instromen. Gemiddeld ben je een jaar met het traject bezig. Het begint met onderzoek. We onderzoeken op onbevangen wijze wat je doet, sinds wanneer je het doet en wat tot nu toe de positieve en negatieve gevolgen zijn geweest. Ook allerlei mogelijke verklaringen en smoezen voor dit gedrag nemen we onder de loep. Pas als het besef er is dat er werkelijk sprake is van een verslaving, wat de effecten daarvan zijn en dat je die als een kwelling ervaart, kan het feitelijke werk beginnen. Dan begin je met voortgaande inzet en toewijding om vrij te komen van je verslaving. Het project rust op drie pijlers. Je neemt deel aan alle groepsbijeenkomsten en je voert individuele gesprekken met je persoonlijke begeleider (en hebt de mogelijkheid tot consultatie per telefoon of e-mail). Je participeert in de doorgaande uitwisseling tussen deelnemers en begeleiders via een besloten internetforum.

Waarom zou je willen afzien van die gewoonte die je zoveel plezier verschaft? Van gedrag dat je een kick geeft? Van vergetelheid? Van het gevoel dat jij de macht hebt en de controle? Omdat er iets is waar jij meer van houdt! Bijvoorbeeld dat jij je leven voluit wilt kunnen leven. Of omdat je diep in je hart weet dat wat je doet niet alleen schadelijk is voor jezelf, maar ook voor je omgeving, voor de mensen om je heen. Omdat je de mensen waar je van houdt tekort doet. Omdat je in de liefde en in je werk nèt dat laatste, dat wat jou bijzonder maakt, niet inbrengt. Daarin reiken we je de hand. Wij zien ontslaven niet alleen als een persoonlijk doel. Vrij worden van verslavingen doe je niet alleen voor jezelf, maar ook om jouw bijdrage te kunnen leveren aan iets dat uitstijgt boven het eigenbelang.

‘Ergens, op een dag, begint het te gloren. Een nieuwe lichtheid wordt voelbaar. Ook dan zijn je reisgenoten belangrijk, om samen te bestendigen wat je voelt. Het versterkt je energie en geeft je kracht om door te gaan.’

Meer info: ontslaven@gmail.com, of  06 432 806 39 en www.ontslaving.nl en www.juwelenschip.nl.

Felix Erkelens