Help, een psychopaat in mijn leven

Jan Storms waarschuwt spirituelen voor destructieve relaties

Een psychopaat is erop uit om mensen in zijn omgeving kapot te maken. Met name mensen die zich op het spirituele pad begeven vormen een makkelijke prooi. In zijn boek ‘Destructieve relaties op de schop’ legt Jan Storms uit hoe we psychopaten (m/v) kunnen herkennen en met psychopathie kunnen omgaan. Want op iedere honderd mensen die je kent zit er minimaal ééntje tussen…

Door Marjolein Wolf

Met zijn boek wil therapeut Jan Storms de prooien van psychopaten een hart onder de riem steken. Het gaat waarschijnlijk om een behoorlijk grote groep mensen. Hoe groot? Schattingen lopen uiteen van 1 tot 6 procent van alle mensen. Storms vermoedt dat de hoge schatting dichter bij de werkelijkheid ligt. Op iedere honderd mensen die je kent, zit er ten minste één tussen. Reken maar uit hoeveel mensen te prooi kunnen vallen aan een psychopaat.

Juist mensen die zich op het spirituele pad begeven, vormen een aantrekkelijke prooi voor psychopaten. Zij houden zich bezig met datgene wat de psychopaat ontbeert: bewustzijn. Je hoeft niet verlicht te zijn om een uitstraling te hebben die de psychopaat reuze interessant vindt. “Mensen die mediteren en inzicht zoeken, vormen voor de psychopaat een soort marktkraam met aantrekkelijke schatten”, zegt Jan Storms. “Daar komt bij dat we onze eigenschappen naar buiten toe projecteren. Als we het positieve, het licht in onszelf ontwikkelen kan het gebeuren dat we geen oog hebben voor het kwaad. We moeten ons daarbij realiseren dat ook in spirituele kringen psychopaten rondlopen. Zij kunnen vermomd zijn als goeroe, spirituele leraar of therapeut. Zij kiezen voor deze positie om informatie te vergaren over het zielsleven van anderen, zodat zij deze mensen nog beter kunnen bespelen en manipuleren.”

Herkennen

“Veel mensen hebben een psychopaat in de omgeving zonder dat zij deze als zodanig herkennen”, zegt Jan Storms. “Psychopathie wordt namelijk nauwelijks erkend, ook niet door psychologen en therapeuten. In het dagelijks leven spreekt men over psychopaten als seriemoordenaars en zware criminelen. Maar er zijn ook andere, meer verborgen vormen van psychopathie. Iedereen kan ten prooi vallen aan de destructieve kracht van het gedrag van mensen met deze geestelijke ziekte. Velen overkomt dit zonder dat zij zich ervan bewust zijn dat zij met een psychopaat te maken hebben. Het wordt tijd dat deze ‘slachtoffers’ erkenning krijgen en leren hoe zij met psychopathie kunnen omgaan.”

Wat is psychopathie dan precies? Jan Storms beschrijft het als een niet-verbonden zijn met de werkelijkheid. De psychopaat voelt geen verbinding met zichzelf, noch met andere mensen. Daaruit vloeit een onvermogen om lief te hebben voort. “Je kunt psychopathie zien als een gebrek aan verbinding met de ziel, een gat in het bewustzijn. In diverse talen worden bewustzijn en geweten met hetzelfde woord aangeduid. De afwezigheid van de ziel houdt in dat er geen geweten is. De psychopaat is als het ware autistisch op het gebied van het geweten. Dit kan op uiteenlopende manieren tot uitdrukking komen. Er zijn er die openlijk bot en wreed zijn. Maar het komt vaker voor dat de ziekte op een indirecte manier tot uiting komt. De psychopaat draagt dikwijls een masker van vriendelijkheid en zorgzaamheid, soms is hij zelfs heel charismatisch. Achter dat masker gaat echter een destructieve persoonlijkheid schuil die andere mensen wil kwetsen en kapot wil maken. De psychopaat liegt en bedriegt, hij is niet betrouwbaar in het sociale verkeer. Hij manipuleert en ondermijnt op slinkse wijze het gevoel van eigenwaarde van de mensen in zijn omgeving. De psychopaat is in het diepste van zijn wezen zeer egocentrisch. Maar omdat hij naar buiten zo sympathiek overkomt, hebben anderen – waaronder de prooien zelf – dat niet of nauwelijks in de gaten.”

Oorzaken

Psychopathie kan diverse oorzaken hebben. Er kunnen traumatische ervaringen aan ten grondslag liggen, opgedaan tijdens de zwangerschap, de geboorte of de jeugd. Soms is een psychopaat als kind mishandeld of misbruikt. Maar de stoornis kan ook een fysieke oorzaak hebben, zoals infecties of medicijnen die een effect hebben (gehad) op het zenuwstelsel.

Belangrijk om te weten is dat een psychopaat zich zelden bewust is van zijn eigen stoornis. Jan Storms: “Het ontbreken van contact met de ziel, leidt tot gebrek aan wijsheid, tot onwetendheid. De psychopaat zit opgesloten in zijn eigen wereld en kan zijn toestand niet doorbreken, zelfs niet als hij dat zou willen.”

Niet alleen voor de psychopaat zelf, maar ook voor zijn omgeving is de ziekte moeilijk te herkennen. In de eerste plaats omdat psychopathie verschillende uitingsvormen kan hebben. “Maar ook omdat psychopathie staat voor niet-bewustzijn”, legt Jan Storms uit. “Bewustzijn kunnen we ervaren, maar niet-bewustzijn is in wezen niet kenbaar. Vergelijk het met het licht en de duisternis. De duisternis kun je niet zien. Zodra je er licht op laat schijnen is de duisternis verdwenen. Hetzelfde geldt voor zwarte gaten in de fysica: het licht verdwijnt erin, maar je kunt niet zien wat het is dat het licht opslokt. Dat maakt het wezen van de psychopathie zo moeilijk te onderzoeken. Het is als de duisternis, een zwart gat waar je geen grip op hebt. In spiritueel opzicht kun je het zien als ‘het kwaad’, als een niet-zijn of een niet-bewustzijn.”

In kaart

De enige manier om deze ongrijpbare ziekte in kaart te brengen is de kenmerken en symptomen ervan op een rijtje te zetten. Dat deed Jan Storms in zijn boek ‘Destructieve relaties op de schop’. Hij kwam op het idee een boek over psychopathie te schrijven nadat hij zelf meerdere malen met mensen met deze ziekte in aanraking was gekomen. Hij had wat aantekeningen gemaakt over de overeenkomsten tussen deze mensen, die hij aan een bevriend therapeut liet lezen. Deze merkte dat veel van zijn cliënten het beeld dat Storms schetste, herkenden en adviseerde hem een boek over het onderwerp te schrijven. “Ik was net benaderd door uitgeverij Ankh-Hermes om een ander boek te schrijven”, vertelt Jan Storms. “Toen ik mijn contactpersoon voorstelde een boek over psychopathie te schrijven, was deze enthousiast. In de tweeënhalf jaar dat ik aan het boek werkte, kwam ik erachter hoe weinig erover het onderwerp bekend was. Zowel onder leken als in de geestelijke gezondheidszorg wordt de ziekte vrijwel niet erkend en herkend. Dat is jammer, want mensen die prooi zijn van een psychopaat staan om die reden vaak in de kou. Zelden wordt de juiste diagnose gesteld en soms worden de problemen zelfs de prooi zelf aangerekend. De psychopaat is immers zo’n aardig en sociaalvoelend persoon, waar aan de buitenkant niets mis mee is. Een prooi heeft het daarom dubbel moeilijk: hij of zij lijdt niet alleen onder het gedrag van de psychopaat, maar ook onder het onbegrip van de omgeving.”

Immuniteit

Het is een beangstigend beeld, dat Jan Storms schetst. Maar gelukkig geeft hij ook adviezen aan mensen die vermoeden met een psychopaat te maken te hebben. In de eerste plaats is het belangrijk om te erkennen dat de ziekte bestaat, in spirituele termen, dat volledige kennis van de werkelijkheid ook het besef inhoudt dat er iets is dat altijd onkenbaar zal blijven. Daarnaast is zijn visie een uitnodiging om alert te zijn en te vertrouwen op je intuïtie. Heb je de indruk te maken te hebben met een psychopaat, ga dan niet het gevecht aan, maar maak je liever uit de voeten. En als dat niet kan? Jan Storms: “Houd dan in elk geval in gedachten dat je een psychopaat nooit kunt vertrouwen. Wees je ervan bewust dat deze jouw gevoel van eigenwaarde wil ondermijnen. Geloof niet wat hij zegt, of het nu positief of negatief is. Het positieve kan een manier zijn om je vertrouwen – misschien opnieuw – te winnen, maar dit is slechts een vorm van manipulatie. Als je deze adviezen opvolgt, bouw je een soort immuniteit op voor psychopathie.”

Dat psychopathie vaker voorkomt dan we denken, blijkt uit de reacties die Jan Storms op zijn boek krijgt. Lezers schrijven hem dat de stukjes van de puzzel van een probleem dat soms al jaren speelt op hun plaats vallen. Dat ze blij zijn dat het ongrijpbare in een relatie waar ze onder lijden nu een naam heeft. “Ik vermoed dat het slechts het topje van de ijsberg is wat naar buiten komt”, zegt Storms. “Psychopathie is een diepe stoornis die veel invloed heeft op mensen en zelfs op onze samenleving in het algemeen. Want psychopaten zijn ook ruim vertegenwoordigd op cruciale posities in de maatschappij. Door hun charismatisch voorkomen bekleden zij vaak managementposities in het bedrijfsleven en nemen zij belangrijke plekken in binnen de politiek en de wetenschap. Grote massamoordenaars als Hitler, Stalin en Pol Pot waren psychopaten, maar ook binnen deze kringen kan psychopathie op een verborgen wijze tot uiting komen. Ik hoop dat mijn boek ertoe bijdraagt dat we als samenleving deze mensen eerder herkennen en een verfijnde intuïtie ontwikkelen op dit gebied, zodat de maatschappelijke schade die zij kunnen aanrichten beperkt blijft.”

Info: Jan Storms is leraar in de Vedische kennis, de spirituele traditie uit het oude India. Meer informatie: www.storms.org.

Boek: Jan Storms: Destructieve relaties op de schop – Psychopathie herkennen en hanteren. Uitgeverij Ankh-Hermes, Deventer.