De kentering van het vrouwbeeld in ‘De verloren godin’

Onze nationale spirituele veelschrijver dr. Jacob Slavenburg heeft een nieuw werk uitgebroed: De verloren godin. Een bekend onderwerp voor hem: het vrouwelijke. Na zijn recente titels Lou Salomé, De Magdalena Codex, Het Evacomplex en Het Isisgeheim, let op de lidwoorden, is de schrijversaandacht van Jacob duidelijk op het vrouwelijke gericht. Er is ook nogal wat over te vertellen. Want het raakt onze Westerse cultuur en duizenden jaren patriarchaal onrecht.

Er was een tijd waarin het vrouwelijke hoog in aanzien stond, is het startpunt van Jacobs  nieuwe boek. Dit blijkt uit de vondst van duizenden venusbeeldjes en beelden van ‘de godin’, symbolen van vruchtbaarheid, leven en verbinding. “Deze matriarchale cultuur kende een sterke verbondenheid met de natuur en het cyclische karakter van het bestaan. Langzaam maar zeker maakte deze beschaving plaats voor een patriarchale samenleving. De godin werd letterlijk en figuurlijk onthoofd, waarna haar plaats werd ingenomen door een, vaak religieus geïnspireerd, patriarchaat. Een omslag die diepe sporen naliet in de menselijke geschiedenis”, aldus Jacob.

In zijn nieuwe boek ‘De verloren godin’ beschrijft hij hoe de overgang van de vrouwelijke naar de mannelijke wereld plaatsvond. Van het ontstaan van vrouwenminachting en genderongelijkheid tot de uitwassen daarvan, zoals vrouwenverachting, vervolging en hekserij. Toch kent de geschiedenis niet alleen duistere perioden. Slavenburg besteedt ook uitgebreid aandacht aan de momenten van verlichting en de kentering van het negatieve vrouwbeeld naar een vollediger mensbeeld in onze huidige cultuur.

Waar gaat dat vollediger mensbeeld naar toe?

Jacob: “‘De verloren godin’ gaat over de omslag van een matriarchale cultuur naar een mannelijke dominantie en de weg terug naar een gelijkwaardigheid in de vrouw-man relaties.”

Wanneer is de miskenning van de ‘godin’ begonnen? Wat markeert voor jou dat punt in de geschiedenis?

“Heel verschillend in de diverse culturen. In onze cultuur en die van het midden-oosten zo rond 7e eeuw v.Chr. Het omslagpunt ligt grotendeels in een verschuiving van de verering van de Moedergodin naar het geloof in een solitaire mannelijke God.”

Was dit al voor het Christendom het geval?

“Jazeker, archeologische en antropologische studies suggereren dat rond het Neolithische periode (de nieuwe steentijd ca. 7000–1700 v.Chr.) met de overgang naar landbouw en het fokken van dieren. Daarin werd de rol van de man in voortplanting duidelijker door observatie van dierlijk gedrag. Lange tijd heeft de man niet geweten dat hij  deel had aan de vruchtbaarheid. Als dat wel het geval wordt – zonder man geen kind -zien we samenlevingen die meer patriarchaal worden. De mannelijke vruchtbaarheidssymbolen gingen een prominentere rol te spelen. Niet meer de volronde Moedergodin, maar de fallus werd dominant. Dit gebeurde in het Bronzen Tijdperk (ca. 3300–1200 v.Chr.) en later.” 

Wanneer begon jij je voor dit onderwerp te interesseren?

“In mijn studie cultuurgeschiedenis werd ik geraakt door – kort door de bocht –  de onrechtvaardigheid dat 50 procent van de mensheid – mannen – zich meerderwaardig voelde boven de andere 50 procent – vrouwen.”

Wat is jouw bijdrage aan dit brede onderwerp?

“In de decennia hiervoor heb ik in enkele van mijn boeken aandacht besteed aan onderwerpen als de Grote Moeder en de man-vrouwrelatie. De opzet van dit boek is vollediger en minder fragmentarisch. Het beschrijft de hele lijn vanaf de oorsprong tot  op heden.”

Sommigen zien in deze tijd een tweedeling, zij die de weg terug gaan en het vrouwelijke eren en zij die dat tegengaan. Hoe zie jij de huidige tijd (en het wereldtoneel) in dit verband?

“Aan de ene kant zie ik in onze huidige cultuur de weg terug van het ontstane negatieve vrouwbeeld naar een vollediger mensbeeld. Aan de andere kant zie ik ook schrijnende opvattingen in bijvoorbeeld Iran en Afghanistan. Maar ook in onze cultuur is nog werk aan de winkel. Denk bijvoorbeeld aan de grote invloed op jongeren, vooral jongens, met denkbeelden van influencers als Andrew Tate, maar ook de filosofie van bijvoorbeeld Trad Wife. Zij willen terug naar de plaats van de vrouw aan het aanrecht.”

Wat vond je het moeilijkste stuk van ‘De verloren godin’ om te schrijven?

“Het hoofdstuk over de Heksenhamer en de heksenvervolgingen.”

En het leukste / makkelijkste?

“De nimmer aflatende aandacht voor de godin Isis, ook in deze tijd nog actueel.”

Meer (ook boeken) van Jacob Slavenburg: www.jacobslavenburg.nl.

Lees ook andere artikelen met en van Jacob op deze site.

De verloren godin, Jacob Slavenburg, uitgever London Books.