De overgang: tijd dat je jezelf gaat worden

Opvliegers, heen-en-weer-schuddende emoties, pijntjes… wat kan er nu voor goeds voortkomen uit de overgang? Publiciste Lisette Thooft ging erdoorheen en schreef erover. Haar boodschap: er komt een nieuw geluk en meer wijsheid aan na je menopauze.

Ik heb boven mijn spiegel een citaat hangen van Hazrat Inayat Khan, een Indiase soefileraar: ‘Hoe wijder de blik, hoe geringer onze zorgen.’ Dat lijkt me het perfecte devies voor de vrouw in de overgang. Met een beperkte blik zie je de overgang als een tijd van afbraak, een tijd van opvliegers, onbestemde pijntjes, slecht slapen en een slecht humeur. Je hebt het over oestrogeentekort en je bent misschien zelfs boos op de natuur, omdat ze je zo slecht behandelt. Met een wijde blik daarentegen zie je lonkende horizonten.

Ten eerste: het gaat over! De overgang is een nauwe doorgang naar een nieuwe fase in je leven, waarin je gelukkiger bent dan ooit tevoren.

Ten tweede: je wordt een ander mens, completer en meer uitgebalanceerd.

Onderzoek overgang

De overgang is een fase in je leven; die fase duurt een paar jaar en daarna is je leven beter dan het ervoor was, alleen al doordat je hormoonhuishouding verandert. Het is geen kwestie van een oestrogeentekort. Je zou misschien beter kunnen zeggen dat je eindelijk af bent van het oestrogeen-overschot. Daardoor word je meer mens. En… gelukkiger dan je ooit was. Er zijn talloze wetenschappelijke onderzoeken die dat bevestigen. Zo wees een groot onderzoek van de American National Academy of Sciences onder 341.000 mensen van alle leeftijden uit: hoe ouder hoe gelukkiger. Pas na de tachtig zakt de gelukslijn weer. Van ouder worden raak je niet gedeprimeerd, integendeel. Wel ben je beter dan ooit in staat om contact te maken met eventuele resten oude pijn en die te accepteren, waardoor je er wat losser van komt te staan. En die pijn van vroeger hoef je niet langer te projecteren op mensen en gebeurtenissen in het hier en nu. Wat een opluchting.

Tachtig worden voelt nu aan als zestig worden in het verleden.

Dat is echt iets nieuws in de wereld, iets wat er nog niet was en wat ons dus ook niet is voorgeleefd door onze ouders. Vroeger stond ouderdom zo ongeveer gelijk aan armoede, afhankelijkheid en gebrek. Wij, babyboomers en degenen direct na hen, zijn de eerste groepen die deze nieuwe, krachtige levensfase kennen.

Wijsheid

Veel mensen denken nog steeds dat je misschien wel wijzer wordt met de jaren, maar bijvoorbeeld minder goed in je werk. Wat niet klopt, zoals de meesten van ons allang weten: we worden juist steeds beter in ons werk. Pas na de tachtig vermindert de scherpte en helderheid van ons brein wat meer. En daar staat iets tegenover: wijsheid.

Er zijn twee soorten intelligentie: flexibele intelligentie, die zich vooral op nieuwe problemen richt, en uitgekristalliseerde intelligentie, die de diepte ingaat. Uit onderzoek blijkt dat ouderen soms wat minder goed scoren op flexibele intelligentie, maar wél heel goed op uitgekristalliseerde. Ze zijn beter dan ooit in staat om bijvoorbeeld te relativeren, om jongere mensen te coachen en om de essentie van een probleem te belichten.

Het enige wat je hoeft te doen om dit land van melk en honing binnen te gaan, is in beweging blijven en een positieve levenshouding koesteren. En dat is weer makkelijker als je weet wat er gebeurt, als je een wijde blik hebt.

Je bent dus verre van afgeschreven, na de overgang. Integendeel.

Maar word je dan niet onzichtbaar als vrouw? Dat stelde de Engelse feministe Germaine Greer die een boek schreef over de overgang. Er zit iets in: hoofden draaien zich niet meer naar je om op straat.

Misschien. Maar je krijgt een ander soort aantrekkelijkheid terug. En je liefdesleven kan beter worden dan het ooit was: tederder, liever, minder gericht op scoren, meer op contact.

Dertig vrouwen

Dit is wat er gebeurt na de overgang: je doet alleen nog maar wat je fijn vindt en je hoeft niet meer zo nodig te scoren. Je leeft niet meer naar de verwachting of de goedkeuring van anderen, maar ‘van binnen naar buiten’: volgens je eigen waarden, wensen, behoeften en visie.

Dat wordt glashelder als je vrouwen zelf aan het woord laat over de veranderingen in hun leven. Voor mijn boek heb ik dertig vrouwen geïnterviewd die in de overgang zijn, of er al voorbij. Ik ben erg onder de indruk geraakt van de diepte van transformatie die ze doorgemaakt hebben in de menopauze, of waar ze nog middenin zitten. En van hun energie, hun immense leergierigheid, hun wijsheid, innerlijke kracht en positiviteit.

Niet gemakkelijk

De rode draad in al die gesprekken is: de overgang is geen makkelijke fase, maar het is wel de periode waarin je jezelf vindt. Een van de mooiste uitspraken die ik hoorde, was: ‘Na de overgang moet je als vrouw jezelf baren.’ Al die energie die je lichaam nodig had voor de voortplanting is nu beschikbaar voor jezelf. En dat geldt niet alleen als je kinderen hebt gekregen, maar ook voor kinderloze vrouwen.

Dit zeiden de geïnterviewden bijvoorbeeld:

“Het moeten is eraf en je durft veel meer vanuit je eigen wijsheid te denken.”

“Ik ben minder onzeker, minder bezig met wat anderen van me denken.”

“De les is geleerd: ik ben niet van plan om ooit nog iets te doen dat tegen mijn zin is. Nu hou ik gewoon van mijzelf. Ik ben niet meer afhankelijk van wat anderen van mij vinden.”

“Van het ene moment op het andere besefte ik: o lekker, er valt iets van me af. Echt een zucht van opluchting: ik kan mezelf zijn.”

“Het is echt een overgang naar anders met jezelf omgaan. Ik ben vriendelijker geworden voor mezelf.”

“Vroeger werd ik geleefd door mijn omgeving en nu kan ik zeggen: dit is mijn tijd.”

Completer

Niet alle vrouwen moeten zichzelf helemaal opnieuw uitvinden. Maar de overgang blijkt voor iedereen een doorgang te zijn naar een betere fase. Dus als je lijdt, dan lijd je voor het Goede Doel: completer mens-zijn. Iemand die in haar vruchtbare jaren vooral klassiek vrouwelijk, aanhankelijk en ontvankelijk was, voelt nu de energie van de actie in zich opborrelen. En een carrièrevrouw die eerder masculien-actief in de wereld stond, neemt nu de tijd om ontroerd stil te staan bij elk sneeuwklokje dat ze ziet. Stoerheid wordt aangevuld met kwetsbaarheid; zorgzaamheid met vrije actie. Er vindt een innerlijk huwelijk plaats, een synthese tussen de verlangens naar liefde en vrijheid in onze ziel. En daar word je gelukkig van.

Door Lisette Thooft

‘De beste tijd van je leven’ is een herziene en sterk uitgebreide herdruk van ‘Spiritueel door de overgang’. Uitgeverij Ten Have. Boekpresentatie: op 11 juni. Meer: www.lisettethooft.nl.