Tim Freke: “Eigenlijk ben ik een liefdesjunkie”

Stand-up filosoof Tim Freke vindt liefde in tegenstellingen

Met zijn paralogische filosofie rekent stand-up filosoof Tim Freke uit het Engelse Glastonbury radicaal af met de spirituele tradities. Eerst met jezelf aan de slag voordat je vrij bent? Absurd, volgens Freke. “Het gaat juist om die allesomvattende liefde die het paradoxale van onze prachtig kwetsbare, maar imperfecte menselijkheid omhelst.”

Het begrip ‘stand-up filosoof’ is afgeleid van het aloude concept van de reizende spirituele entertainer die in staat was iemands bewustzijnstoestand te veranderen. Hoewel er filosoof op zijn visitekaartje staat, is dat volgens Tim slechts een dekmantel. Eigenlijk is hij alleen maar een liefdesjunkie, bekent hij. Maar dan wel eentje die al jong verlichtingservaringen had. “Ik had het geluk dat ik sinds mijn jeugd verschillende bewustzijnsstadia heb kunnen onderzoeken. Bovendien zijn er van mijn hand meer dan veertig boeken over verschillende spirituele tradities in vijftien talen verschenen, dus ik weet er wel iets vanaf”, knipoogt Tim. “Maar ik wil die kennis en ervaring niet opblazen tot diepzinnige teksten en wijze lessen. Integendeel, ik probeer het nu juist te reduceren tot het meest essentiële dat er werkelijk toe doet.”
‘Liefde’ en ‘verbondenheid’, dat is volgens Tim de essentie. En die essentie zou niet beperkt moeten blijven tot een handjevol spirituele zoekers die het licht hebben gezien. Iedereen zou liefde en verbondenheid moeten kunnen ervaren. Daarom richt hij zich momenteel naast zijn retraites ook op ‘i see ü’, een nieuw project waarmee hij zijn essentie, ontdaan van alle spirituele jargon, toegankelijk wil maken voor het bedrijfsleven, onderwijs en andere organisaties.
Zo timmert hij leuk aan de weg, zou je denken. Maar Tim Freke BV bestaat niet. Hij doet niet aan zelfpromotie, behalve af en toe wat berichten op Facebook en Twitter. Het meeste regelt hij zelf, met behulp van zijn vrouw en een groeiende groep enthousiastelingen. “Alles gaat via mond-tot-mondreclame. Ik vind het moeilijk om van mijn persoonlijke reis een commercieel bedrijf te maken. Het is een organisch proces, geen goeroe-carrièrepad. Het interesseert me niet hoeveel plaatsen ik achterlig op de meest invloedrijke spirituelen van de wereld van de Watkins top-100. ”Hij grapt: “Pas maar op Deepak Chopra, ik kom eraan!” en vervolgt serieus: “waar ik wél in geïnteresseerd ben, is  nog meer te ontdekken van het Grote Mysterie. Samen met mede-ontdekkingsreizigers.”

Leven in paradox
En dat Grote Mysterie bestaat bij de gratie van tegenstellingen. Tim is het fundamenteel oneens met sommige interpretaties van non-dualiteit waarin beweerd wordt dat afgescheidenheid een irrelevante illusie is en eenheid de enige werkelijkheid. “Wat me aan spiritualiteit intrigeert is dat we daarmee absurde dingen kunnen zeggen alsof het wijsheid is. Ik vind het een idioot idee dat we vrij moeten zijn van lijden om verlicht te zijn. Dat is net zo idioot als je ego willen kwijtraken of je gedachten stop te zetten. In veel spirituele tradities is ‘ontwaken’ dé manier om van die afgescheidenheid af te komen. Alsof dat het grote probleem is. Maar afgescheidenheid en ego’s zijn niet het probleem. Dat we niet zien dat we afgescheidenheid en eenheid tegelijk kunnen ervaren, dát is het probleem. Neem nu de persoon Tim: al mijn imperfecties en voorkeuren waren echt niet opeens verdwenen toen ik ‘ontwaakte’. Ook op mijn meest wakkere momenten hou ik nog steeds niet van rijstpudding.”
Het inzicht dat het leven in essentie paradoxaal is, vormde de basis voor de controversiële visie die Tim de ‘paralogische filosofie’ noemt. Een duidelijke analogie is er volgens Tim met de deeltje/golf dualiteit in de kwantumfysica. De ene keer manifesteert licht zich als een deeltje, de andere keer als een golfbeweging. En het kan op hetzelfde moment ook beide zijn. Daar is geen verklaring voor. Om werkelijk te kunnen ervaren wat er speelt, zou je het leven vanuit tegengestelde perspectieven kunnen bekijken. Dan opent zich een diepe staat van zijn op een natuurlijke manier. “Als ik naar je kijk, dan denk ik niet steeds: ‘Jouw vorm is een illusionaire spiegel en om je essentie te kunnen ontmoeten, moet ik door die illusie heen kijken’. Nee, ik zie juist die prachtige vorm én je essentie. Je bent beide op hetzelfde moment, net als ik en als ieder ander. Het is paralogisch.” En hij voegt er aan toe: “De meest geweldige zin uit de hele collectie spirituele literatuur vind je in de gospels: ‘Heb je vijanden lief’. Dat gaat over die allesomvattende liefde die het paradoxale van onze prachtig kwetsbare, maar imperfecte menselijkheid omhelst.”

Verlichtingsmedaille
De ervaring van de paradox en die diepe, allesomvattende liefde probeert Tim ook zijn retraite-bezoekers mee te geven. Dat is een stevige kluif, want zijn retraites worden bezocht door uiteenlopende types. “Ik krijg jongeren, ouderen, wetenschappers, priesters, kunstenaars en werklozen over de vloer, maar ook mensen die zijn meegenomen door hun partner en zich afvragen waarom ze zich hebben laten overhalen. Sommigen beginnen net aan hun spirituele reis, anderen zijn al tientallen jaren bezig expert te worden in de vinger (die naar de maan wijst, een oude Zen-uitdrukking). Ze zijn een poosje op zoek geweest naar de clou, en nu zoeken ze bij mij de ervaring zelf.”
Het oude woord voor die ervaring is ‘gnosis’, of ‘weten’. Een weten zonder woorden dat zich in het lichaam manifesteert als een gevoel van verbondenheid met alles en iedereen. “Daarvan kun je dus niet aan het eind van de eerste dag van mijn retraite zeggen ‘Hm, ik geloof dat ik het snap’. Dat bestaat niet. Je vóelt wanneer je het ervaart. Het is niet zo dat je ergens arriveert of landt. Je krijgt geen verlichtingsmedaille van me. Nee, het is een ervaring van diep ontwaken. En het is hier, voor iedereen beschikbaar. Je hoeft er niet anders voor te zijn dan je nu bent, je hoeft er alleen voor open te staan en bereid te zijn om diep in het mysterie te duiken. En doen we dat samen, dan wordt het veel gemakkelijker.” Zonder goede begeleiding blijft het marginaal gerommel, vindt Tim. “Ik laat mensen liever bewust worden van de diepte in henzelf, en toon hun dat dan in de ander. Dat noem ik de ‘eye-to-eye’ verbindingstechniek.”
Hij geeft een voorbeeld: “Wij hebben nu voor dit interview een verbinding tot stand gebracht doordat we met elkaar praten. Ik reageer op je vragen en jij luistert beleefd. Maar dat is een oppervlakkige waarneming. Ondertussen speelt zich iets anders af. Ik ben een bewust wezen zonder vorm. Het ‘ik’ is het bewustzijn zelf, dat vanuit dit fantastische organisme dat we ‘het lichaam van Tim’ noemen naar een ander prachtig bewust wezen kijkt. Maar het ‘ik’ kan dat bewustzijn niet waarnemen. Dus iets dat niet is waar te nemen, is verbonden met iets anders dat niet is waar te nemen.” Hij buigt voorover. “En als ik nu in je ogen kijk, dan kijk ik door de sluier van die prachtige vorm heen naar ‘jouw’ bewustzijn, dat precies hetzelfde is als ‘mijn’ bewustzijn. Maak je tijd om op deze intensieve manier verbinding te maken, dan merk je dat je bewustzijn al snel gaat verschuiven”.

i see ü
Die verbinding speelt ook een centrale rol bij zijn nieuwe project ‘i see ü’. “Mensen willen zich verbonden voelen, dan zijn ze op hun best. Die verbondenheid kan een gemeenschap transformeren, en daarvoor hoef je geen boeken over non-dualiteit of spiritualiteit te hebben gelezen. Wanneer je ze de gelegenheid geeft die verbondenheid te voelen, als onderdeel van iets dat ze al dagelijks doen, dan kan er iets blijvend veranderen. Hoe ik dat doe? Door je iets dat je vanzelfsprekend vindt te laten observeren op een andere manier dan je gewend bent.” Daarmee doorbreek je je ingesleten denkpatronen en zie je in dat alles wat je zelf hebt ervaren of geleerd en wat dus ‘waar’ is, geen vaststaand gegeven is. “Door die nieuwe manier van kijken voelen mensen zich meer verbonden met elkaar, ze worden creatiever en gaan anders met elkaar om, of ze nu collega’s, vreemden of geliefden van elkaar zijn.”
Bij de ontwikkeling van het project liep Tim overigens ook tegen zijn eigen ingesleten patronen aan. Hij grijnst: “Mijn allergrootste uitdaging is om geen woorden als ‘liefde’, ‘bewustzijn’ en ‘eenheid’ in de mond te nemen. Verdomd lastig, na al die jaren spiritualiteit is het ook mijn taaltje geworden.”

Tim Freke is een internationaal gerespecteerde autoriteit op het gebied van wereldspiritualiteit. Hij is auteur van meer dan veertig boeken, waaronder zijn meest bekende werk over de christelijke gnosis met Peter Gandy en het boek ‘De Jezus-mysteries’, een top-10 bestseller in Engeland en de Verenigde Staten.

Tim houdt van 11 t/m 13 oktober een Mystery Experience retraite in Nederland (Conferentiecentrum Samaya, Werkhoven) waarvoor nog enkele plaatsen beschikbaar zijn. Meer informatie: www.TheMysteryExperience.com

______________________ 

Paralogisch
“Mijn vader kreeg enkele jaren geleden een beroerte en stierf kort daarna. Ik vond het afschuwelijk, maar ik kon niets doen om zijn lijdensweg te verlichten. Hij was gedeeltelijk verlamd, lag in bed en riep voortdurend ‘help me, help me!’ Ik had kunnen zeggen: ‘Ach, ik ben verlicht en daarom raakt me dit niet. Ik ben er bovenuit gestegen, alles is een illusie’. Of ‘hé pa, het is gewoon je karma. Had je naar me geluisterd, dan zat je nu niet in deze situatie’. Maar dat is absurd. Hij was mijn vader. Ik wilde dat onze harten samen braken. Ik stond mezelf toe dat mijn hart in diggelen viel, maar mijn essentie hield tegelijkertijd vast aan die diepe, allesomvattende liefde. Ik omhelsde de paradox. En zo veranderde die afschuwelijke situatie in een prachtig moment van bitterzoete schoonheid. Door samen te lijden kon ik me werkelijk met hem verbinden. Dat was magisch.”