Stilte is altijd aanwezig

In de juiste keuze is het stil

Stilte wordt meestal gepresenteerd als een tegenstelling tot lawaai. Maar de stilte is altijd al aanwezig, en je kunt leren in contact met deze stilte te zijn, ook in een omgeving vol met ‘lawaai’. En de stilte helpt bij keuzes: in de juiste keuze is het stil.

Veel mensen gaan in de natuur op zoek naar stilte. Maar de stilte wordt al snel verstoord door een snelweg, een vliegtuig of pratende wandelaars. Zelfs als de stilte niet meer verstoord wordt door omgevingsgeluiden, en je zit in een doodstille kamer, dan kun je nog gek worden van de geluiden in je lijf. Zolang stilte als tegenstelling van lawaai gezien wordt, zul je dus nooit de echte stilte kunnen ervaren.
Maar er is een bewustzijnsniveau dat niet uitgaat van deze dualistische manier van denken: non-dualisme. Dit niveau is lastig in woorden te vatten, omdat deze eigenlijk verwijst naar een wereld voorbij de woorden. Maar je kunt woorden wel gebruiken om ernaar te verwijzen, zoals de vinger ook naar de maan wijst, maar niet de maan is.
Een mooie metafoor die iets duidelijk maakt van de non-duale wereld is de metafoor van de golven en de zee. De diepe zee is altijd in rust, maar de heftige golven lijken als het ware los van die zee te bewegen. Als je je realiseert dat die golven onderdeel zijn van die zee, zie je dat er geen twee gescheiden werelden zijn, maar één wereld van water. Je kunt dit toepassen op gedachten en emoties: als je je identificeert met die gedachten en emoties dan zijn deze als de golven op de zee, als je je realiseert dat je bewustzijn een diepe zee van rust is, kunnen de golven van gedachten en emoties daarin bewegen zonder dat ze je nog verstoren. Eén van de leraren van de non-dualiteit, Jeff Foster, verwoordt dit als volgt: ‘De hele wereld verschijnt in die open ruimte, in die uitgestrektheid die volkomen vrij is van afgescheidenheid.’
Als we deze metafoor van de zee vertalen naar de stilte, dan is de basis van ons bewustzijn – wat de boeddhisten de natuur van de geest noemen – altijd in rust, stilte. In die ruimte van ons bewustzijn kan alle lawaai van gedachten en emoties bewegen, zonder dat de rust van die ruimte wordt verstoord.
Meditatie en mindfulness zijn methoden om je bewustzijn zodanig te verruimen dat je steeds meer in contact komt met die stilte. Het mooie is dat je dan niet meer afhankelijk bent van je omgeving om stilte te ervaren. Zelfs in de drukste stad met het meeste lawaai om je heen is de stilte in jezelf nog steeds aanwezig en het lawaai kan daarin bewegen zonder dat de stilte verstoord wordt. Dat is een vorm van spiritualiteit die vrijmaakt, waarin het geen strijd meer is tegen het lawaai, maar waarin alles welkom is in een ruimte van stilte.
Deze stilte kan een hele praktische betekenis hebben in het dagelijks leven. Als je tot een keuze wilt komen in je leven, klein of groot, is er meestal zowel in jezelf als buiten jezelf heel veel lawaai van allerlei verschillende mogelijkheden en meningen. In onze consumptiemaatschappij is het lawaai van mogelijkheden en meningen erg groot. Het is niet mogelijk om die allemaal rationeel af te wegen, maar je eerste emotionele impuls volgen leidt meestal ook niet tot de beste keuze.
Wat je kunt doen is letterlijk een stiltepunt creëren, waarin je contact maakt met de stille ruimte in je geest, waarin je vervolgens aandachtig alle gedachten en emoties laat bewegen, tot er uiteindelijk rust en een keuze ontstaat.
Als eerste ga je op onderzoek wat de verschillende wegen zijn waaruit je kunt kiezen. Kies je de weg van de emotie, van het denken of van het gevoel?. Als je de emoties volgt, leidt dat meestal tot woede, jaloezie, angst en dergelijke. Een doodlopende weg. Als je denken volgt, loop je al snel vast in argumenten en overtuigingen. Het is goed om beide doodlopende wegen helder voor je te zien. De derde weg is de weg van het hart, de weg van het gevoel. Ook die kun je voor jezelf helemaal uittekenen. Als je dat helder hebt, ga je als het ware letterlijk op het middelpunt staan, het stiltepunt. Neem tijd om stil te staan, te mediteren, in het vertrouwen dat vanuit die stilte de juiste keuze opkomt, en dat je ook kunt voelen wat de juiste keuze is: in de juiste keuze is het stil.

Van Jan den Boer, filosoof, tantratrainer en bouwkundige verscheen onlangs zijn nieuwe boek Schakel door naar je hart, het trainen van de vrije wil. Meer informatie, ook over zijn workshops en trainingen: www.tantratraining.nl.