Zweven en zweten

Bikram Yoga steeds populairder

Als je “Bikram Yoga” zegt, dan hoor je meestal: “O ja! Zwaar hè! En heet!”  Bikram heet hot en trendy, zeker sinds Madonna en veel andere beroemdheden “in Bikram” raakten. Maar in de oude traditie is yoga geen trend, geen training, ook geen sport. Yoga is aandacht, concentratie, rust. Rust in de beweging. Ga er maar aanstaan.

door Reinout Koperdraat

In de traditioneel-spirituele (Indiase) levenswijze is yoga een instrument op het pad naar zelfrealisatie. Lichaamsbeheersing leer je via fysieke oefeningen, zodat je hiermee de geest onder controle brengt. Concentratie op houding (asana) en op ademhaling (pranayama) is van belang voor de volgende stap: meditatie, waartoe yoga als fysieke voorbereiding dient. Van oudsher is yoga in de hindoeïstische traditie zo bedoeld en in praktijk gebracht, al meer dan 4000 jaar lang, waarschijnlijk nog langer. Gymles is op veel Indiase basisscholen nog altijd yogales. Vandaag bestaan nu overal ter wereld ontelbare yogasoorten en lesvarianten. “Power yoga“ en “hot yoga” doen nog het meest denken aan Bikram Choudhury’s nauwgezet ontwikkelde pioniersmethode. Hiermee was deze, later nogal veramerikaanste “goeroe” zijn tijd ver vooruit met de export van zijn strikt gedefinieerde en allereerste groepsgerichte yoga naar de VS.

Warm

Bikram Yoga is als specifieke hatha yoga een (ook juridisch) wereldwijd volkomen gefixeerde houdingenvolgorde. Ook de groepsinstructie is zowat woordelijk vastgelegd. Al jaren steeds populairder, met meer dan 720 scholen wereldwijd. En “hot”: niet in modieuze betekenis, want hypes verpieteren immers snel. Maar hot is hier 40 graden Celsius, anderhalf uur lang. Wie van zweten houdt, zoals in de sauna, én van inspanning en concentratie, houdt van de Bikram-les. Velen ondergaan het dagelijks met liefde en geduld. Men leert het eigen lichaam beheersen – en daarmee de geest: het aloude doel van yoga. Vind mentale rust, ontspanning, binnen de inspanning, dat is de eeuwige uitdaging. De vaste Bikram-serie van 26 klassieke asana’s (staande en liggende houdingen) en de ademhalingsoefeningen vooraf en erna leveren een powerboost op die, zeker in het begin, soms tot duizelingen leidt. De docent zegt altijd: ga dan rustig even zitten of liggen en adem rustig in en uit. Raak niet in paniek en verlaat de zaal niet. Drink weinig of geen water tijdens de les, maar veel na afloop. Betere bloedsomloop, meer flexibiliteit, reiniging van afvalstoffen en het voorkomen en sneller genezen van eventuele blessures zijn de fysieke gevolgen van de Bikram-methode in die hitte: geschikt voor iedereen, jong en oud, beginners en gevorderden. Velen taaien al gauw weer af, na het gevoel gemangeld en uitgewrongen te zijn. Maar netto groeit het aantal deelnemers nog steeds gestaag in Nederland en elders: na de eerste Bikram-school op de Amsterdamse Ceintuurbaan (opgezet door Therèse Aartsen en Rick Vines, 2003) kwam er een tweede vestiging in Amsterdam en daarna scholen in Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Haarlem.

Lichamelijke en geestelijke gezondheid, kracht, flexibiliteit, evenwicht, uithoudingsvermogen, herstel, ontspanning van het lichaam en rust in het hoofd zijn allemaal resultaten van uitgebalanceerde yogaroutines. Zelfvertrouwen, zelfbeheersing, vastberadenheid, geduld en een beter concentratievermogen worden via yoga ontwikkeld.

Daar bovenop kent Bikram Yoga enkele opvallende verschillen: het voelt zeer intensief, zeker in het begin, ook vanwege de hoge temperatuur en vochtigheid. Maar de troost is: elke houding dient weer als gewiekste voorbereiding op de volgende en in die hitte worden je spieren en pezen soepeler én loos je jouw afvalstoffen, die je immers wil missen als kiespijn. Luchtjes worden altijd afgezogen en verse zuurstof aangevoerd via een installatie. Er is altijd alleen de rustige stem van de leraar en… jezelf.

Marathon

Hoe flexibel je bent doet er eigenlijk niet toe. Je doet je best en probeert de houdingen op de juiste manier uit te voeren. Daar word je flexibeler van. Ook is yoga goed om af te vallen, niet voor niks is yoga daarom in het westen zo populair. Aanvangsconditie maakt niet uit, yoga daagt uit. Da’s het tegendeel van lievig zwijmelen en wegzweven op zoetgevooisde new age-klanken uit een kastje. Je focust via de uitvoering van asana’s op kracht, flexibiliteit, balans en uithoudingsvermogen. Beloning is een sterker, slanker en lenig lichaam én: een sterke rustige geest.

Jongste yogakampioen Bikram Choudhury (Calcutta, 1946) deed yoga vanaf zijn vierde jaar, zoals zoveel Indiase kinderen. Als leerling van de gerenommeerde school van Bishnu Charan Ghosh (broer van Paramahansa Yogananda) in Calcutta werd hij op zijn dertiende India’s jongste yoga-kampioen aller tijden, een titel die hij drie jaar prolongeerde. Op verzoek van zijn goeroe gaf hij vervolgens kampioenschapdemonstraties waarin hij in een half uur 500 houdingen zodanig exact uitvoerde dat hij door Swami Shivananda werd uitgeroepen tot “Yoga Raj” (koning van de yogi’s) en “beste yogi van de twintigste eeuw”. Daarna ging Bikram marathonlopen en ook gewichtheffen (Olympische Spelen, 1964). Een knieblessure bracht hem weer op het yogapad. In 1972 opende hij zijn eerste school in San Francisco (na scholen in India en Japan), op uitnodiging van president Richard Nixon kwam hij in ’73 naar de VS en vanaf toen werd zijn business booming.

Yoga-WK

Kasper van den Wijngaard beoefent en doceert Bikram Yoga in Amsterdam. Februari vorig jaar werd hij eerste op de International Yoga Asana Championships in Los Angeles, de Bishnu Charan Ghosh Cup. Een misverstand is dat yogacompetities “wedstrijden” zouden zijn in de bekende westerse sportbetekenis, in de zin van wedijver. Bij de jurering staan aandacht, correcte uitvoering en gratie centraal. Zulk soort evenementen vinden in India al veel langer plaats.

Kasper (Hoofddorp, 1983) studeerde biologie in Utrecht (bachelorgraad), rende en zwom. Na een jaar “gewone” yoga ontdekte hij eind 2005 de Bikram-methode. Snel stond zijn besluit vast: hij zou hieraan al zijn energie en tijd gaan wijden. Voorjaar 2008 rondde hij in Mexico de Bikram-docententraining af en bereidde zich o.m. samen met Bikram-pionier Mary Jarvis (VS) voor op bovengenoemde internationale Cup, waarin overigens ook andere yogastromingen vertegenwoordigd zijn. “Mijn leven veranderde compleet.”

Kasper heeft geen favoriete asana, want “alles dient voor de ontwikkeling van het lichaam als één geheel”, maar achteroverbuigingen fascineren hem.

Hij toerde afgelopen jaar over de wereld als yogakampioen langs yogascholen en andere instellingen, vaak samen met Brandy Lyn Winfield (WK vrouwen). In juni geeft hij het stokje door met een demonstratie op de komende kampioenschappen in Los Angeles. Onlangs was hij in Kopenhagen op een Bikram-seminar, waar hij samen met haar een demonstratie verzorgde.

De kwaliteit van voeding is essentieel bij yoga. Kaspers’ dieet veranderde: “Mijn manier van eten evolueerde stap voor stap, door de jaren heen. Ik word me steeds weer wat bewuster hoe mijn lichaam en energie werken, hoe de dingen om me heen en wat ik doe hierop van invloed zijn. Bewust eten en drinken is heel belangrijk. Ik eet geen vlees, soms vis, veel groenten, vaak in juices, veel fruit, noten, zaden en kiemen.”

Bikram Yoga is niet voor watjes weggelegd. Zeggen wij dan lekker westers. Fout!

Info: www.bikramyoga.nl