In contact met je ziel

Voor velen is het begrip ‘ziel’ een nogal abstract gegeven. We spreken over bezieldheid, over leven met hart en ziel, over ziel en zaligheid. Soms lopen we met de ziel onder de arm of voelen ons een verloren ziel. Maar wat is nu precies de ziel, wat is zijn/haar functie en hoe kunnen we er contact mee maken.

Door Linda Wormhoudt

De ziel is voor velen een niet in woorden te vatten en haast ongrijpbaar begrip. Het wordt meestal gezien als het onsterfelijke spirituele deel van de mens, en ons aardse lichaam is de drager, de tempel waarin de ziel tijdelijk woont. In veel talen is het begrip ziel verbonden met adem, lucht, en wind. Het Griekse woord voor ziel, psyche, heeft een verbinding met het woord pneuma: geest, wind of lucht, in het Latijn betekenen de woorden anima (ziel) en animus (geest) ook wind, en het Sanskriete âtman betekent lucht. Het woord ‘ziel’ betekent ook: een inwendige ruimte of een afgesloten holte en komt af van het woord ‘salida’: woonplaats, onderkomen, zaal. Het houdt ook verband met het Oudgothische saiwala, dat binnenzee of meer betekent, een afgesloten hoeveelheid stilstaand water, en ‘de van de zee afstammende, de zee toebehorende’. Deze betekenis komt voort uit het idee dat de zee de verblijfplaats is van de ongeborenen en de doden. Onze huidige woorden zee en ziel hebben een connectie.

Verschillende beelden

Onze huidige beelden van de ziel zijn gekleurd door verschillende spirituele stromingen. In het christendom bestaat de mens uit geest, ziel en lichaam. De Bijbel vertelt ons dat God zijn levensadem, de geest in de mens blies en dat de mens daardoor het goddelijke met zich mee kon dragen. De ziel is tegelijkertijd deel van de schepper, maar heeft ook een individuele persoonlijkheid. Het beeld van een god die de ziel of geest inblaast, vinden we ook terug in de Noordse mythologie: Ask en Embla zijn hierin de eerste mensen, door de goden Odin, Vili en Vé uit hout geschapen:

Drie goden maakten, minzaam en krachtig
Van het Asengeslacht, zich op naar het huis
En vonden aan de oever, onmachtig en zwak
Ask en Embla, het leven ontberend.
Ze hadden geen adem, en evenmin inzicht
Stem noch warmte, geen wezenstrekken
Adem gaf Odin, en inzicht Hoenir
Lodur gaf warmte, en wezenstrekken

Völuspá 10 en 11

Het lichaam is het tijdelijke omhulsel voor de ziel in de aardse wereld. Het is het stoffelijke omhulsel, letterlijk je ‘vlees-hemd’, de betekenis van het oude woord ‘lic-hamo’. Het is een omhulsel, dat je gebruikt als werktuig, de betekenis van het woord ‘orgaan’. Het lichaam kan als werktuig en voertuig door de geest in beweging worden gebracht. De ziel is voor anderen hetzelfde als de persoonlijkheid van de mens. In het sjamanisme wordt geloofd dat alles bezield is, niet alleen de mens.

Veraf of dichtbij?

In het Westen zien we de ziel als een deel van ons. De ziel die over onze schouder meekijkt, overal bij betrokken is, altijd aanwezig is, tijdens alle omstandigheden. In veel spirituele culturen heeft men echter totaal andere beelden van de ziel. Volgens de sjamanistische denkbeelden is de ziel een haast opzichzelfstaande entiteit, die helemaal niet constant betrokken is bij het persoonlijke leven. Hier is de ziel geen persoonlijke coach die adviezen influistert en vanaf de zijkant meekijkt, ziel heeft een bepaalde zelfstandigheid en kan eigen keuzes maken. Er is altijd een verbinding tussen ziel en de mens in kwestie, maar als de persoonlijkheid keuzes maakt waar de ziel geen boodschap aan heeft, zoals onethische handelingen, misdaden of een negatieve levensstijl, dan kan de ziel de keuze maken tijdelijk ergens anders te bivakkeren. Ziel kan naar een andere dimensie verhuizen, vakantiedagen opnemen, een sabbatical nemen. Het gevolg hiervan kan zijn dat iemand weinig ‘zielsenergie’ heeft, zich daardoor mat en vlak voelt, geen interesse heeft in groei, of depressief wordt. Bij veel nomadische stammen zegt men dat men daarom de ziel steeds weer moet lokken, uitnodigen, overhalen om betrokken te zijn en te blijven bij de persoonlijkheid. Ook in andere culturen probeert men doorlopend de band met de eigen ziel te versterken door het doen van ritueel werk, door zich bewust te zijn van de ziel, en door haar uit te nodigen om dichterbij te komen.

Het was middernacht. Ik had uren gebeden voor inzicht, ik wist echt niet meer hoe ik verder moest. De wereld leek een donkere plaats en ik stond op het punt om de moed op te geven. Ik voelde haar niet meer, mijn ziel, alsof ze haar koffers had gepakt en vertrokken was naar betere oorden. Ik zong tot haar, vroeg haar hulp en aanwezigheid. Ik stelde mij voor dat mijn stem als een koord was, een verbinding tussen haar en mij, en dat ik zachtjes aan het koord trok om haar aandacht te trekken. En ineens was ze daar. Een golf van gelukzaligheid raakte mijn hele wezen. De aardse tegenslagen leken nu zo nietig. De pijn in mijn binnenste smolt weg en ik voelde haar hand in de mijne. ‘En nu bij de les blijven…’ fluisterde ze.

Zielendelen

In het sjamanistische wereldbeeld is de ziel niet per definitie een compact wezen. De sjamanistische visie op de ziel is complex. Delen van de ziel kunnen zich op een andere manier ontwikkelen. Naast de persoonlijke ziel kunnen er zelfs meer zielen zijn: de familieziel, de stamziel, alle verbonden aan dezelfde persoon. Soms kan een deel van de ziel verdwalen, verdwijnen, versplinteren. Door een trauma bijvoorbeeld, of door een uitgevoerde (negatieve) daad. Een deel van de ziel splitst zich dan af en blijft stilstaan in de tijd waarin het trauma zich afspeelde. Het kan zich niet meer ontwikkelen en beleeft het trauma steeds opnieuw. Een traditionele sjamaan zal altijd proberen die zielendelen zo snel mogelijk terug te halen om de persoon weer heel te maken. Deze techniek staat bekend als ‘soulretrieval’: het terughalen van de ziel. Een zielendeel kan ook gestolen worden, gegeven worden aan een ander, uitgewisseld worden. Zonder het zielendeel heeft de persoonlijkheid het gevoel niet compleet te zijn: er mist iets, er is een gat gevallen.

Ergens tussen mijn dertiende en vijftiende woonde een zwart gat. Essentiële herinneringen waren verdwenen, en ik wist dat er iets naars was gebeurd maar niet precies wat. Tijdens die periode verloor ik een stuk van mijzelf. Mijn karakter veranderde, ik werd meer gesloten, alsof er iets was dichtgeklapt. Een bevriende sjamaniste ging voor mij op zoek tijdens een soulretrieval. Toen ze klaar was, blies ze in mijn hartstreek en ik voelde haar binnenkomen: een deel van mij, mijn pubermeisje. En met haar alle herinneringen, de goede en de minder goede. Daarna heb ik diverse rituelen gedaan om dat meisje te helen. Maar het was goed; ik was nu weer compleet.

Om de eigen ziel te kunnen ervaren is het essentieel om zielenenergie te herkennen. De eigen ziel is de allerbelangrijkste gids en steunpilaar. Zij kan dragen wat jij niet kan dragen, zij kan ervoor zorgen dat jij je leven zo compleet mogelijk leidt en alle kansen benut. Ze kan de ondersteunende kracht zijn, zij kan je ingevingen geven en advies. Je hoeft dit leven niet alleen te leven: de ziel is een krachtbron die naast je staat, mits je haar erkent en goed behandelt.

Contact versterken

Je kunt thuis oefenen in het contact maken met de eigen ziel. Nodig jouw ziel uit in meditatie, visualisatie, of op een andere manier die bij je past. Een van de klassieke methoden om de verbinding met de ziel te versterken is bidden. Bidden voor anderen. Des te meer je bidt voor anderen, des te prettiger vindt de persoonlijke ziel het om in jouw nabijheid te vertoeven. Ook het verrichten van onbaatzuchtige daden, eigenlijk het proberen om een zo’n goed mogelijk mens te zijn, haalt de ziel naderbij. Daarnaast hebben zielen een voorkeur voor mensen die het leven echt leven: dat wil zeggen, mensen die genieten van hun leven hebben vaker dieper contact met de eigen ziel.

Ga in een kamer zitten en stel je voor dat je ziel in een andere kamer zit. Probeer nu, door gebed, zingen of praten je ziel dichterbij te ‘lokken’. Vertel haar dat je het contact wilt verdiepen, en dat je wilt weten wat daarvoor nodig is. Vertel haar dat je haar ondersteuning nodig hebt om je leven zo optimaal mogelijk te leven. Zielen hebben soms bepaalde voorkeuren. Als ik zing, komt mijn ziel luisteren. Andere zielen hebben een voorkeur voor een bepaalde kleur of geur. Probeer erachter te komen wat jouw ziel voedt.

Als je je eigen ziel herkent en erkent, kun je ook de zielsenergie voelen van anderen om je heen. Je leert voelen wat de energie is van de persoonlijkheid, en wat van de ziel. Je kunt de zielen voelen van andere wezens: de dieren, de planten, de omgeving. Daarover de volgende maand meer. (wordt vervolgd)

Linda Wormhoudt is sjamaniste en rituelenbegeleidster, auteur van ‘Goden en sjamanen in Noordwest-Europa’, ‘Ademtocht, verhalen over de dood’, en ‘Seidr, het Noordse pad, werken met magische en sjamanistische sporen in Noordwest-Europa’ alle uitgegeven door uitgeverij A3 boeken. Haar website: www.soulritual.nl