Sundance – Mijn offer aan mijn volk

Op een dag word ik geroepen. Nooit gedacht het te gaan doen. Ben geen indiaan. Ik wilde ook geen pijpdrager worden. Maar het blijkt onderdeel van een plan van  het universum om mij helemaal in te wijden in overgave. Dat aspect van leven kom ik niet alleen in mijn werk tegen, maar ook in mijn persoonlijk leven. Loslaten. Overgave. En daar gaat ook deze zonnedans of sundance over.

Een boom midden in het veld. De levensboom. De gevorkte populier symboliseert het centrum van het universum en representeert alle vormen van tegenstellingen die met elkaar in balans en harmonie zijn: goed en kwaad, nacht en dag, vrouwelijk en mannelijk, zwart en wit, oorlog en vrede. De boom staat aan het einde van de rode weg. De boom staat in een wijde afgezette cirkel die het universum voorstelt. De dansers die er in een cirkel omheen staan vertegenwoordigen de mensheid. Vlaggen in de kleuren van de zeven richtingen hangen aan de takken. Om de stam zijn gebedszakjes geknoopt. 405 tabaco ties, voor iedere spirit een die de Lakota kennen. Het hele vorige en dit jaar heb ik hieraan gewerkt. Touwen hangen losjes langs de stam.

We dansen met z’n elven, negen mannen twee vrouwen. Er zijn vier reinigingsdagen voorafgaand met iedere dag een zweethut. De laatste dag wordt de boom ceremonieel uit het bos gehaald en naar de dansplek gebracht waar deze weer wordt opgericht. De volgende dag start de dans, de sundance. Opstaan om 4.30u. We vullen eerst de pijp (chanupa). Daarna gaan we de zweethut in (een ronde) om daarna met zonsopgang te dansen, op het geluid van de grote drum en de zangers die de Sundance liederen zingen. Er zijn vier rondes en een korte afsluitende ronde. De laatste van de vier rondes bieden we de chanupa aan, aan de mensen die ons supporten. Tussendoor rust je. Ook na afloop van de dag gaan we de zweethut in. Er is geen eten. Er is geen drinken.

Ik sta in een oase van hoog wuivend gras temidden van eindeloze velden mais en soja in een land dat gewond is, wat ook onze wond is. Waar ik ben is er weinig van te merken. Het is familie. Lakota-familie. Van heinde en ver komen ze om te dansen of om er als supporter bij te zijn. Het is ook dat wat me stil maakt. De oorspronkelijke bewoners die hier hun thuis hebben, daar geaard zijn, spreken met een vanzelfsprekendheid en wijsheid over spirit, over het leven, de natuur en liefde. Het is voor hen ook weer even thuiskomen bij zichzelf, met elkaar. Mensen die vanuit hun hart leven.
Het is vooral stil in mij deze dagen. We dansen en blazen op onze eagle whistles. We smeken hiermee spiritueel voedsel, inspiratie en inzicht af van Groot Mysterie, zoals de kuikens van de arenden dit geluid maken om voedsel te krijgen van hun ouders.

Ik ervaar de kracht van de ceremonie. Voor ik aan de dans begon zei de Sundance Chief dat het goed was dat ik een dag (12 uur) een Hanbleceya (vision quest) zou doen als voorbereiding. Van 6 tot 6. Staand. Met mijn pijp. Wij zijn tot van alles in staat. Ook 12 uur lang op je benen staan om te bidden en de natuur om je heen te voelen. Proberen staande te slapen. Alleen gaan zitten om de pijp te roken. Het had een louterend en stilmakend effect op mij.

Op de tweede dag van de dans bracht ik mijn offer. Gepierced. Vastgemaakt aan de boom. Je danst. Tot je loskomt. Dat is wat je geeft aan je volk. De dans en het offer van de piercing. Het is moeilijk met woorden te vangen wat het met je doet. Maar het is een heilig moment. Eigenlijk is alles bij elkaar heilig en dat maakt heel bescheiden. Je merkt dat er iets veel groters bestaat dan wij mensen. Dat de oorspronkelijke bewoners dat met hun ceremonies wakker maken in de mensen die de ceremonie ondergaan en iedereen die erbij aanwezig is. Dat je vrijwillig voorbij gaat aan je eigen angsten. Je angst voor pijn en uitputting. En dan blijkt dat die er niet zijn. Pijn wordt tijdens de sundance nauwelijks gevoeld en er is voldoende kracht om de ceremonie te doen. Hieruit ontstaat een diep respect voor het leven en de natuur, voor moeder aarde, voor de vrouwen die het leven doorgeven. Het is een doorleefd respect. Geen woorden maar diep in jezelf gevoeld stil respect. Het raakt aan je eigen goddelijkheid. Zo zou ik het willen uitdrukken. En je eigen goddelijkheid is nederig, geaard, krachtig, liefde, verlicht. In balans.

Ik snap steeds meer dat woorden niet kunnen uitdrukken wat ‘heilig’ betekent. Dat het daarom is dat indianen niet zoveel woorden gebruiken en ons talking heads noemen. Er een zekere onverstoorbaarheid leeft in hun zijn, juist vanwege deze ceremonies. Dat het offer van de sundance geven aan je volk dat met je doet. Er daarmee een rust over je komt die wij in het westen zijn kwijtgeraakt. Ik heb het meegenomen en hoop dat uit te dragen. Mee te nemen in mijn leven en werk. Jullie ermee aan te raken.

Volgend jaar weer. Nog twee keer.

Jos Kester (www.joskester.com)

Bekijk hier een youtube-film over de Sundance.

Lees ook de andere artikelen van Jos Kester op deze site met de zoekfunctie.