Adieu spirituelen?

Het onderzoek God in Nederland en het gelijknamige boek laten zien dat de verwachtingen in 2006 over de groei van het aantal spirituelen in ons land niet is uitgekomen. Tien jaar geleden was spiritualiteit bezig aan een geweldige opmars. Nadat al jaren was geconstateerd dat het aantal gelovigen in ons land afnam, ontdekten de onderzoekers een groei in het aantal ‘ongebonden gelovigen’ en ‘ongebonden spirituelen’. Maar nu een decennium later is deze groei een krimp geworden. Nog 27% van de mensen rekenen we tot deze beide groepen. Het aandeel kerkelijken is nóg minder: 25%. De rest is nu niet-christelijk religieus (7%) of seculier (41%).
Waar zijn die spirituele en ongebonden gelovigen gebleven? Ze worden meegeteld bij de seculieren nu. Ze geloven – kort gezegd – niets meer.
Dat is een vreemde beweging. Want mensen ‘geloven’ toch niet snel iets niet meer wat hen voorheen dierbaar was? Het onderzoek laat zien van wel: het percentage theïsten nam in een decennium met 10% af (tot 14%) en het percentage ietsisten ging met 8% terug naar 28%. En de winnaars: 8% meer agnosten (weet niet) naar 34% en 10% meer atheïsten (naar 24%).
Conclusie: we geloven in ons land steeds minder.
Tegelijk is mijn indruk – dus geen onderzoek – dat wat ooit spiritueel heette, nu steeds vaker mainstream is. Meer yoga en mindfulness bijvoorbeeld; daar kun je rustig mee aankomen in het altijd voorzichtige bedrijfsleven terwijl die ooit ‘zweverig’ heetten.
Met het gezweef van gelovigen en spirituelen is de bevolking in ons land wel een beetje klaar. En spiritualiteit dat niet meer in de zweefhoek (lees: oncontroleerbaar, speculatief, lijkend op ‘geloven’) zit, heet anders: complementaire geneeskundige, (erkende) alternatieve gezondheidszorg, persoonlijke ontwikkeling, bewustwording, therapie, leiderschapsontwikkeling en dus mindfulnes en yoga etc.
Zou het kunnen zijn dat de spiritualiteit-voor-gelovigen zich heeft afgescheiden van de spiritualiteit-met-aantoonbaar-nut, wat grenst aan evidence-based wetenschap? Aan Harvard doen academici fundamenteel wetenschappelijk onderzoek naar wat in ons land nog als ‘spirituele therapieën’ wordt verketterd door de conservatieve jongens van de Stichting tegen Kwakzalverij.
Het wegvallen van een deel van de spirituelen uit de cijfers komt misschien wel doordat zij zichzelf meer verwant zijn gaan voelen met ‘gezondheidszorg’ en andere aanduidingen dan met ‘spiritualiteit’. Hun spiritualiteit is voor hen uit het domein van het geloof en zingeving gevallen en in het gebied van gezondheidszorg of persoonlijke ontwikkeling terechtgekomen.
Als dat zo is, kunnen we met een gerust hart uitzien naar het moment dat de laatste spiritueel – net als de laatste religieus – het geloven heeft losgelaten om plaats te maken voor realisme om voor diens eigen mentale gezondheid, ontplooiing en vrijheid te kiezen. Wat dat betreft, kan het percentage agnosten en atheïsten niet ver genoeg omhoog als uitkomst voor 2026.
Ewald Wagenaar

Meer op de Facebookpagina van Koorddanser.

Interview met Ewald door Patrick Kicken: http://www.a-dvaita.nl/ewaldwagenaar.html.