Retraite: hoofd leegpompen

Het eerste wat ik ‘s morgens zie, is de lucht. Ik slaap met raam en gordijn open. Het is zo stil hier dat mijn droom pas begint als ik mijn ogen opendoe. Als ik me opricht en naar buiten kijk, zie ik de ganzen. Honderden, ik denk wel duizenden. Ze zijn altijd samen, samen op de grond, pikkend en gakkend, samen in de lucht. Op een of ander magisch onzichtbaar signaal maken ze zich op hetzelfde moment los van het land. Het is een magistraal gezicht, de zwerm die met heftig klapwieken en veel kabaal het luchtruim vult. Ze waaieren samen uit, maken een rondje en dalen na een paar minuten weer samen neer. De pony en het paard die voor in het land staan, kijken er niet meer van op. Alleen als ze vlakbij neerstrijken of ineens opvliegen, springen ze opzij en zetten het op een lopen. Dit is mijn ochtend, dit is mijn leven tijdens mijn retraite.

Retraite komt van terugtrekken, maar ook van re-treat. Opnieuw-trakteren. Een retraite is een traktatie. Het is een waar geschenk om hier in een afgelegen boerderij in Friesland te zijn: twee weken schrijven, lezen en studeren. Dagen zonder een programma, met een heleboel te doen, alleen op de momenten dat me dat uitkomt. Een leven zonder klok en zonder afspraken. Opstaan als ik wakker word, wandelen als ik zin heb, pianospelen als er niemand in de buurt is en lekker koken. Mijn retraite-maatje woont een deurtje verder in dezelfde boerderij. Zij heeft een deadline voor een boek dat af moet. Ik heb geen dode lijnen. Ik zie het leven levend voor me zonder enige vorm van beperking. En het gekke is, dat ik hier veel meer doe dan thuis als ik zogenaamd hard aan het werk ben. Het maakt dus wel degelijk uit waar ik zit. Ik krijg dit ontspannen leven thuis niet voor elkaar. En ik vraag me af waar dat nu door komt. Is mijn huis te vol? Wonen er te veel mensen in de buurt? Thuis kan ik ook gaan wandelen, dus dat is het niet. Hier heb ik ook een computer, maar die heeft hier een voornamelijk artistieke functie. Is de omgeving dan zo bepalend voor een andere levensstijl? Een retraite als deze is niet gepland als vakantie. Op vakantie is er meestal een doel, of iets met andere mensen of om ergens heen te gaan of om verplicht te genieten. Hier is er niets. Geen enkel doel, geen enkel kader, behalve het ritme van de dag.

Vanochtend werd ik verrast door de zon. Ik schoot snel in mijn kleren en trok mijn wandelschoenen aan. Het was koud. De lucht was aan de ene kant donkergrijs alsof er ieder moment een sneeuwbui uit kon vallen. De zon aan de andere kant zette de geknotte wilgen in een glanzend licht. Eenden probeerden het flinterdunne ijs uit, de wind sneed fel langs mijn gezicht. Fijn, die ouwe bontmuts. Ik liep het schelpenpad op langs het water. In de verte voer een duwboot met een enorme lading die het water deed opstuwen. Verder was er niets, alleen de ganzen met hun gegak en het waaiende riet. Eindeloos ver kan ik kijken, land en nog eens land met hier en daar de rode daken van de grote boerderijen. Oud land. Een land dat ooit water was en waar slootjes en sloten op allerlei hoogten doorheen slingeren. Het blijft bizar, water dat hoger staat dan het land. En toch is dat voor ons Hollanders heel gewoon. We pompen het gewoon weer leeg. Pompten we onszelf maar eens wat vaker leeg.

Met mijn hoofd is dat al lekker gelukt. Het lijkt een paradox, maar juist een leeg hoofd is nodig om er iets nieuws uit te laten komen. Uit een vol hoofd komen steeds dezelfde gedachten, dezelfde woorden en dus ook dezelfde gewoontes. Als we iets anders willen met de wereld, dan begint dat bij dat lege hoofd. Ik ben niet de eerste die dat onder woorden brengt. Iedere meditatieleraar, docent mindfulness of spirituele goeroe zegt hetzelfde. Waarom is het dan toch zo moeilijk terwijl het zoveel oplevert? Ik ontvang de rust en de stilte inmiddels als een groot geschenk. Als ik naar de boerderij terugloop, vang ik een verhaal. De schrijver in mij doet zijn deel in het werk. Hij gaat zitten, sluit zich af en gaat aan het werk. De ‘genius’ die zich heeft laten aanroepen en ergens meeloopt, doet ook een deel van de klus. Als je wilt weten wie dat is, kijk dan eens naar Elisabeth Gilbert met haar TED-talk. (youtube: ‘your elusive creative genius’) De genius, die ook wel inspiratie heet, komt je helpen als je er innerlijke ruimte voor maakt. Ik heb haar hier in Friesland al diverse malen ontmoet.

Als ik thuiskom is er warme thee, fruit en noten. De laptop wacht. Het verhaal dicht zich vanzelf. Is een retraite zo fijn juist omdat het er niet altijd is? Ik zal het zien. Nu eerst genieten. En schrijven.

Saskia Teppema (www.saskiateppema.nl)