Verlichting in de praktijk

Niet praten maar doen

Een tweedaagse masterclass transformationeel begeleiden vanuit non-dualiteit. Die woordcombinatie klinkt fascinerend. Wie of wat transformeert er, en hoe kun je dat op een non-dualistische manier aanpakken? Met die vraag belden we de in de coachingsbranche overigens geen onbekende Alex Engel, die de masterclass meerdere keren per jaar aanbiedt.

We lezen op de website van www.lifeuniversity.nl dat Engel, oprichter van de NOBCO (Nederlandse Orde van Beroepscoaches), een proces heeft ontwikkeld waarmee hij de nogal abstracte non-dualistische visie kan vertalen naar een praktische aanpak. Met behulp van een specifieke vraagtechniek zou de deelnemer op korte termijn een kwantumsprong in zijn persoonlijke ontwikkeling ervaren.
Heb je hier dan geen jaren voor nodig? Wat ervaar je dan precies? Verlichting? En hoe begeleid je dat met behulp van Niets, of in elk geval met iets dat niet in woorden is te vangen?

Onbegrijpelijke Advaita-taal
Engel: “Ik kan mensen niks meegeven. Alles zit allemaal in henzelf. Ik kan ze wel iets laten ervaren. Dat ze zélf een wereld ervaren waarin geen woorden nodig zijn. Op dat moment hebben ze persoonlijk niet het gevoel dat ze veranderen, maar dat de wereld om hen heen lichter en luchtiger is geworden. In vaktermen noemen we dat transformatie. Dan vindt een bevrijding plaats in wat men vindt en denkt over de wereld en over zichzelf. En dat geeft mensen meer energie. Dat is ook wat ik zelf ervaren heb.” Engel kreeg ergens in 1997 een satsang waarin zijn ‘ik’ even volledig verdween. Met alle overtuigingen die hij had. Die rust en ontspanning die hij daarna is gaan voelen, is hij ook in zijn coachingswerk toe gaan passen. Inmiddels is hij al 12 jaar bezig met de studie naar en ervaring van non-dualiteit.
Eigenlijk zijn de deelnemers aan de masterclass al in die woordeloze toestand. Ze realiseren het zich volgens Engel alleen nog niet. Zo’n tachtig procent van de deelnemers is nog niet eerder in aanraking geweest met de non-duale visie. De resterende twintig heeft er wel eens aan gesnuffeld. Het komt maar zelden voor dat een deelnemer volledig is ingevoerd in de materie. Dat raadt Engel de deelnemers ook af. Er staat zelfs een heuse waarschuwing op de website: ‘Deze masterclass is nogal afwijkend van wat normaal van een Masterclass verwacht wordt. Het gaat in deze Masterclass ábsolúút níet om het verkrijgen van nieuwe kennis en het leren van nieuwe technieken. Wie dat verwacht zal teleurgesteld worden.’
Want kennis is slechts nutteloze bagage en praten over non-dualiteit schept alleen maar weer een metafoor. Volgens Jolanda van Gorp, inmiddels zes jaar coach, begeleid door Engel en de tweede persoon die de masterclass begeleidt, is het vooral onbegrijpelijk: “Als je in Advaita-taal praat, dan mis je tachtig procent van Nederland. Daarom passen we heel concreet non-dualiteit toe in het vinden van antwoorden op vragen als ‘wie ben ik?’ en ‘wat wil ik?’ Wij planten het zaadje, de natuur doet de rest wel.”

Lagen afpellen
Hoe gaat dat dan in zijn werk? “Dat doen we heel gevarieerd. Ik praat weinig over non-dualiteit zelf. We doen het deels non-verbaal, maar ook met filmpjes. We gebruiken bijvoorbeeld het filmpje ‘Who AM I?’ van Master Puppetji (zie elders in het blad). Die pop spreekt heel veel waarheid. Het enige dat ik zelf kan doen, is mensen uitnodigen het te ervaren. Zo kan iedereen op zijn eigen manier, mentaal, emotioneel of energetisch, aan zijn proces werken. Daarbij gebruiken we de herhalende vraag, de ‘repeating question’.”
Een voorbeeld:

Vraag: Wat wil je?
Antwoord: Gelukkig zijn.
Vraag: Wanneer ben je gelukkig?
Antwoord: Wanneer ik doe wat ik wil doen.
Vraag: Wanneer kun je doen wat je wilt doen?
Antwoord: Als ik mezelf ben.
Vraag: Wanneer ben je je jezelf?
Antwoord: Als alles vanzelf gaat.
Vraag: Wat gaat vanzelf?
Antwoord: Weet ik niet… Ademen!
Vraag: Wat doe je om te ademen?
Antwoord: Niets!

Het gaat daarbij niet om de vraag zelf – hoewel ‘wie ben ik’ an sich natuurlijk een prachtig non-dualistisch vraagstuk is – maar om de manier waarop die vraag gesteld en uitgediept wordt en hoe de begeleiding daarin is. De een duikt dieper in het antwoord dan de ander, maar er zijn ook deelnemers die na een kwartier al volledig de weg kwijt zijn. Van Gorp: “Mensen volgen allerlei managementopleidingen, doen verschillende cursussen, leren wat ze denken te moeten leren om de nodige kennis te vergaren om verder te komen in de wereld, maar op identiteitsniveau zit nog een stukje dat onontwikkeld is. Daar pellen we de lagen vanaf.”
Het lijkt in feite op spirituele autolyse, zoals Jed McKenna dat noemt. Dat is iets dat je lastig in je hoofd kunt doen, je kunt het hoogstens aan papier toevertrouwen om je gedachten beter te kunnen observeren. Engel: “Ik zeg altijd: je kunt je eigen ogen niet zien. Dat moet je onder begeleiding doen van iemand die je een spiegel voorhoudt. Door het ervaren daarvan vindt transformatie plaats. In de masterclass leren we de mensen ook om elkaar een spiegel voor te houden, zodat ze het kunnen gebruiken in hun eigen coachingspraktijk. Iedereen die deze twee dagen gevolgd heeft, heeft een stukje verlichting ervaren.”

Simpel
Verlichting. Dat klinkt pretentieus. “Ja, verlichting is een heel zwaar woord, maar het is eigenlijk heel simpel,” zegt Engel. “Mijn definitie van verlichting is dat je je na het verlichtingsmoment lichter voelt dan daarvoor. Je kunt het luchtiger bekijken. Je hebt wat bagage uit je rugzak gehaald waardoor je meer energie hebt gekregen. Die lichtheid maakt dat je geen energie meer hoeft te besteden aan zaken die toch geen zin hebben. De mensen die dat meemaken, daar valt letterlijk de mond van open: ‘Nee, zo simpel kan het niet zijn!’ Ja, zo simpel is het echt. Als je het in competenties uitdrukt, zou je kunnen zeggen dat dit het relativeringsvermogen van mensen vergroot.” Volgens Engel vinden de professionals die dit proces zelf hebben meegemaakt, een bepaalde rust en wijsheid die ze in hun coachingswerk gebruiken. Vooral de techniek die ze hebben geleerd te hanteren is goed toepasbaar. “Ze vinden het wel nog moeilijk om het non-duale gedachtegoed over te brengen. Maar dat vind ik logisch, want dat valt ook niet over te brengen.”

Meer informatie over de masterclasses ’Transformationeel begeleiden’: www.lifeuniversity.nl.