Bomen in het natuurreligiebos

Vraag een druïde, een Wiccan, een heks en een sjamanist naar het belangrijkste element in zijn spirituele stroming en je krijgt hoogstwaarschijnlijk hetzelfde antwoord: de natuur. Zet ze bij elkaar in een kleine ruimte, verdwijn dan maar snel door de achterdeur…

Door Linda Wormhoudt

Druïdisme, Wicca, hekserij, sjamanisme zijn natuurreligies en hebben een sterke connectie met Moeder Aarde. De aarde als bezield wezen, de verschillende natuurkrachten als leraren en gidsen. Daarnaast is bij alle vier magie een belangrijk aspect, hoewel ze hierbij elk weer hun eigen beeld zullen hebben en de meningen zullen verschillen. Ondanks de overeenkomsten leiden ontmoetingen tussen Druïden, Wiccans, heksen en sjamanisten veelal tot heftige discussies en hier en daar een vertwijfelde vloek. Over de verschillen en overeenkomsten tussen deze natuurreligies.

Onderzoek

In een grijs verleden, toen ik nog jong en relatief onschuldig was, begon mijn zoektocht naar dat wat ik toen nog geen naam kon geven. Natuur en beleving, maar dan anders, dat is wat ik zocht. Snuffelend in boekwinkels vond ik vooral boeken over hekserij en Wicca, en nam wat van die boeken mee naar huis. Ik las over magie, over de brute geschiedenis van de heksen in Noordwest-Europa, over magisch werk in groepen, over toveren in je up. Ik leerde over het jaarwiel, over het oproepen van de goden, over kruiden, kaarsen en rituelen in donkere bossen. Ik werd lid van een Wiccagroep en leerde veel over groepsenergie. Na een jaar sloeg ik een andere weg in: het sjamanistische pad trok aan mij, een spirituele levenswijze die precies aansloot bij dat wat ik in mijn hart voelde. In de loop der jaren maakte ik kennis met verschillende groeperingen en spirituele werkvormen. Ik probeerde de energie van die stromingen te voelen en deed onderzoek naar de verschillen en overeenkomsten. Eigenlijk loopt dit onderzoek nog steeds.

Druïdisme

De Keltische religie was belangrijk in een groot deel van West-Europa en op de Britse Eilanden, tot ze werd verdrongen door de Romeinen, en later door het christendom. De Griekse historicus Strabo schreef dat de Kelten een priesterorde hadden. Deze bestond uit drie rangen: de Druïden, (priesters, bemiddelaars, artsen, wetenschappers en rechters) de Barden (zang, de kracht van het woord) en de Vates (waarzeggers/orakels). Tegenwoordig kent de Keltische spiritualiteit een sterke opleving. Er is een aantal druïdenordes actief, ook in Nederland, die onderling nogal verschillen in werkwijze. Wat mij vooral opvalt aan het druïdistische werk, is de focus op het gebruik van taal. Woorden hebben macht, liederen zijn magisch en verhalen hebben kracht.

Er hangt een laaghangende nevel in de kring van eiken. Ik ben precies in het midden gaan zitten, op de bosgrond. Ik sluit mijn ogen. Met mijn geestesoog zie ik de contouren van een man in een wit gewaad. Hij spreekt een taal die ik niet versta, een oeroude taal. Ik drijf mee op de klanken van zijn stem, voel de cadans van de woorden resoneren in mijn lichaam. Het ritme is als een poort, waardoor ik kan reizen naar andere werelden.

Hekserij

Vrijwel alle culturen en religies kennen het begrip ‘heks’. De omschrijving ervan loopt sterk uiteen, en ook onder historici en antropologen bestaat er geen algemene definitie. Over het algemeen gesproken zijn er twee vormen van hekserij te benoemen: de ‘positieve’ en de ‘negatieve’ vorm. Magie op zich is neutraal: het is de intentie van de beoefenaar die kleur eraan geeft. Een heks is volgens de meest algemene definitie iemand die contact kan maken met natuurkrachten en energievelden, waardoor hij/zij in staat is situaties, mensen en materie te beïnvloeden. De moderne westerse heksen stellen dat hun vorm van spiritualiteit oeroud is, en dat de kennis erfelijk kan zijn. De heksen die ik ken zijn vaak solitair en hebben een sterk ontwikkelde intuïtie. Ze leven niet volgens strakke structuren, maar zoeken hun eigen weg en laten zich leiden door het ritme van de natuur.

Haast bevroren zit ik tegen de grote eik aangeplakt. Voor mij beweegt iets in het struikgewas. Ik voel mij een koplampkonijn, niet in staat om te bewegen. Mijn hart klopt te snel, mijn ademhaling is hoog, ik ben bang voor dat wat er nu verschijnt. Hij is groot, een reus, en het gewei op zijn hoofd steekt scherp af tegen de blauwe hemel. De gehoornde, de Jager, de God van de Woeste Wouden, Herne. Ik durf hem niet rechtstreeks aan te kijken, hij is te Oer voor mijn moderne geest. Ik voel hoe hij dichterbij komt, en houd mijn adem in – ik vrees voor mijn leven. Maar zo snel hij verscheen, zo snel verdwijnt hij ook weer.

Wicca

Wicca is een bekende neoheidense stroming en kent verschillende vormen. Wicca werd in 1954 gepopulariseerd door de Britse Gerald Gardner, die het ‘hekserij’ noemde en de aanhangers ‘wiccans’. Wicca is een min of meer georganiseerde vorm van hekserij. Het is een stroming die soms ook een ecologische en/of feministische inslag kan hebben. Veel Wiccans beschouwen zichzelf als priesters en priesteressen van een voorchristelijke Europese natuurreligie die de Moedergodin vereert in haar drie aspecten van maagd, moeder en oude vrouw. Sommige Wiccans zien zichzelf ook als erfgenamen van andere oude tradities uit onder meer Egypte en Kreta. Wicca wordt soms de Oude Religie genoemd. Het is niet feitelijk aantoonbaar of er ooit een specifieke ‘Oude Religie’ is geweest. Het verschil tussen ‘heks’ en ‘Wicca’ is niet altijd duidelijk, omdat er in de verschillende groepen verschillende opvattingen over bestaan. In Wicca hebben de rituelen een gedeeltelijk vaste opzet, waarbinnen vaak een eigen invulling wordt gebracht. Wat mij opvalt bij de Wiccans die ik ken, is de behoefte aan vaste kaders en rituele structuren.

De priesteres trekt met haar staf een cirkel in de ruimte. Wachters en de elementen worden opgeroepen, en de energie verdicht zich. Dan pakt de priesteres een groot boek, en leest hardop een tekst voor. Ze groet de Moeder in al haar gedaanten, en vraag haar zegen over het komende ritueel. Een van ons is ziek en we doen dit ritueel voor haar. We vragen de elementen een voor een om de zieke te reinigen, te ondersteunen, te bekrachtigen. De groepsenergie is sterk aanwezig en creëert een soort bal van energie. Dan sturen we die bal gezamenlijk naar de vrouw. Daarna wordt de cirkel opgeheven.

Sjamanisme

Het woord ‘sjamanisme’ is tegenwoordig een parapluwoord, waaronder verschillende culturele en religieuze stromingen vallen. Het woord werd oorspronkelijk gebruikt door antropologen die onderzoek deden naar de religieuze structuren van nomadenstammen in Siberië.

Sjamanen hebben via trance contact met geesten, natuurgoden en krachten. Dat contact wordt ingezet om bijvoorbeeld zieken te genezen en wild op te sporen. Sjamanen geloven dat onze wereld in verbinding staat met andere, parallelle werelden en dat men naar die werelden kan reizen om kracht, heling en kennis te vergaren. Trance, opgewekt door monotone tonen van bijvoorbeeld een trommel of ratel, is een essentieel onderdeel van sjamanistisch werk.

De trommel klinkt en het monotone geluid brengt mij al snel in trance. Mijn krachtdier staat achter mij en slaat zijn grote poten om mijn schouders. Ik focus mij op mijn vraag en bid voor hulp en ondersteuning: waar kan ik de kracht vinden om mijn probleem op te lossen? In de beneden-, midden- of bovenwereld? Mijn krachtdier snuffelt in de lucht, vindt een spoor en hobbelt naar de struiken. Ik volg hem, erop vertrouwend dat hij de weg kent. Het geluid van de trommel houd ik vast, als een koord, dat mij later weer zal terugbrengen naar het hier en nu.

Overlappende dimensies

In de jaren dat ik mij interesseer voor natuurreligies, ben ik tot de voorlopige conclusie gekomen dat de verschillende stromingen veel gemeen hebben, maar alle een eigen focus en intentie hebben. Het zijn stromingen die elkaar deels overlappen en deels op zichzelf staan.

Alle bovenstaande natuurreligies gaan uit van een bezielde natuur, waarvan wij, mensen, deel uitmaken. De aarde wordt door alle gezien als een levend wezen, waarvoor respect getoond wordt. Alle spreken over een samenwerking en een diepe connectie met de natuurkrachten.

Als je geïnteresseerd bent in de natuurreligies en een dieper contact wil hebben met de (magische) krachten van de natuur, kijk dan goed om je heen om te zien wat het beste bij je past. Ben je ordelijk van natuur, intuïtief, wil je vrijheid van handelen of zoek je juist structuur? Wil je alleen werken of liever in een groep? Welk gedachtegoed trekt je het meest aan? Er zijn genoeg boeken te lezen over de onderwerpen, maar boekenwijsheid is vaak een eerste stap. Al de bovenstaande stromingen geven mogelijkheden om even te snuffelen, dus pak die mogelijkheden en vind dat wat het best bij je past!

Linda Wormhoudt is sjamaniste en rituelenbegeleidster, auteur van ‘Goden en sjamanen in Noordwest-Europa’, ‘Ademtocht, verhalen over de dood’, en ‘Seidr, het Noordse pad, werken met magische en sjamanistische sporen in Noordwest-Europa’, alle uitgegeven door uitgeverij A3 boeken. Haar website: www.soulritual.nl. Haar twitteradres: http://twitter.com/Lindatweetraaf