Van lustige draak naar ingetogen dame – de onverzadigbare vrouw
Westerse beschaving dankzij zelfbeheersing van het onverzadigbare in de vrouw. Het is geen makkelijke boodschap die Lisette Thooft verkondigt. Het gaat over vrouwen en staat haaks op de algemeen geaccepteerde opvatting dat mannen ‘maar één dingen willen’ en al eeuwen ‘vrouwen onderdrukken’. De West-Europese geschiedenis geherinterpreteerd aan de hand van de seksuele historie van de vrouw. Jaja…
Door Ewald Wagenaar
Moed kan je haar niet ontzeggen. Lisette Thooft schreef eerder in de ‘Alchemie van de liefde’ hoe mannen en vrouwen archetypisch tegenover elkaar staan, al eeuwen, millennia zelfs. Niks onderdrukkende mannen en slachtofferige vrouwen; vrouwen zijn in relaties dráken met grote klauwen die ze maar wat graag in het vel van hun partner prikken. Om ze vast te houden en om hun onverzadigbare lust te stillen. Wat? Dat lustige was toch de rol van mannen? Die wilden toch altijd maar één ding. Niks daarvan, aldus Thooft in haar boek, de vrouwen domineren de relaties. Altijd al, tot op vandaag de dag. En de mannen dan? Die wisten geen raad met die klauwen en ontwikkelden een effectief, maar een bij vrouwen razernijverwekkend mechanisme: vluchten achter een masker, de benen nemen, verstoppen in een harnas. De man als robot, een ‘systeem’ waarin niemand thuis geeft.
Vrouwen hebben die draak in zich en mannen een robot. Je moet maar durven zulke politiek-feministisch incorrecte opvattingen te ventileren. Maar ze kreeg gelijk. Menige vrouw die het boek las, gaf toe dat het akelig accuraat de eigen relationele situatie beschreef. En menige man overkwam hetzelfde.
Jazeker, mannen onderdrukten de vrouw lange tijd, klopt. Maar dat was eerder een reactie van de onderdrukking van de man door de vrouw binnen de relatie. Mannen doen graag hun ding ‘buiten’, maar binnen, achter de voordeur, maakt zij de dienst uit.
In het nieuwe boek van Thooft ‘De onverzadigbare vrouw en de afwezige man’ diept ze dit principe uit. Ze onderbouwt het idee en volgt de West-Europese geschiedenis in het licht van de man-vrouwrelaties, om te komen tot een nieuwe gezichtspunt. Eerlijk is eerlijk: volgens mij heeft ze helemaal gelijk. Geen speld tussen te krijgen, vandaar dat ik het boek van harte aanbeveel voor wie worstelt met of in de relatie.
Even in grote lijnen het boek. In de oudheid – ofwel de tijd dat mensen minder of zelfs onderontwikkeld waren – hadden vrouwen het voor het zeggen. Mythen, sagen en de hele godinnencultus wijzen in die richting. De vrouw manifesteerde zich seksueel als dominant. Zij bepaalde. Zij nam. De mannen wisten daar niet goed raad mee, de schatten. De wellust druipt uit de verhalen uit de oertijd. Tot de mannen als geharnaste Jorissen de draak (vrouwelijke seksualiteit) leerden verslaan of ermee om te gaan. Als vrouwen leren zich te beheersen. De hoofse liefde in de middeleeuwen verfijnt de lust en dan komt er langzaam ruimte voor meer gelijkwaardigheid in relaties. Toch sluimert in iedere vrouw de draak omdat ze niet primair op zichzelf gericht is maar op haar geliefde, wat haar makkelijk tot machtshongerige controlfreak maakt, kritiserend, bemoeizuchtig. ‘Het oergebaar voor de vrouw: het moet erin. Het lid van de man moet erin, anders komt er geen kind. (…) Het oergebaar van de man is tegenovergesteld aan dat van de vrouw: het moet eruit. Het sperma moet eruit om in een ander lichaam voor bevruchting te zorgen.’ In de oertijd domineerde de genitale oriëntatie. Een beeld dat Thooft aanhaalt is dat van de Keltische vrouwen die wedstrijden doen in het pissen in sneeuwhopen om te kijken wie het heetst is. Dat is andere koek dan de bloemetjesjurken. In de tussenliggende jaren verschoof de oriëntatie als het ware omhoog in het lichaam: van genitaliën naar buik (emoties) en langzaam naar het hoofd (ratio) nu. Naarmate vrouwen hun lust beter controleerden en mannen als gelijkwaardiger gingen beschouwen, kon de samenleving zich beter ontwikkelen.
Het boek is confronterend…
Thooft: ‘Vooral voor het collectieve zelfbeeld van vrouwen. Ze wil er niet aan dat ze in relaties eigenlijk een draak is, dat ze moet ontspannen en de controle moet loslaten. Vrouwen geven vaak mannen de schuld en rechtvaardigen hun eigen gedrag als she-devil, zoals Barry Long dat noemt. Ik weet er alles van, ik heb jarenlang mannen de schuld gegeven. Maar zelfs ik, met een incesttrauma in mijn bagage, ben gaan zien dat ik voor minstens de helft verantwoordelijk ben voor de conflicten. Ook met die Algerijn die me sloeg, ook met die alcoholist. Altijd.’
Wat me opvalt is dat je het christendom als positief waardeert.
Thooft: ‘Ja klopt. Al vroeg in het christendom was het uitgangspunt de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen, zonder de verschillen te ontkennen. Dit uitgangspunt heeft Europa zijn rijkdom en welvaart gebracht.’
Was de macht van de vrouw toen al getemd?
‘Behoorlijk zelfs. In de prehistorie ging het nog om het dierlijke. In de middeleeuwen verschoof dit naar het emotionele en nu dus het hoofd.’
Wat jou betreft, niks terug naar vroeger …
‘Absoluut niet,. Die oervrouw was een gruwel! Een liefdeloos, onvrij, primitief, wreed en wellustig kreng. Ons begrip van romantische liefde is niet van alle tijden, het is een recente culturele verworvenheid die te maken heeft met de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. Wie wil er nu terug naar dat brute, akelige en wrede verleden?’
Sterk aan het boek is dat je je eigen falen zo eerlijk én leuk beschrijft.
‘Relationeel heb ik zo ongeveer alles wel zelf meegemaakt. Het boek is ook mijn eigen verhaal. Ooit dacht ik dat ‘het’ aan mijn man lag. Ik stuurde hem zelfs naar de psychiater. Tot die mij wilde spreken en zei dat er niks mis was met mijn partner, maar dat ik iets moest gaan zien. Dat ik moest ontdekken dat mijn verbale klauwen in het vel van mijn partner hem in zijn schulp deden kruipen en dat ik te hard en te lang zat door te praten als iets me niet beviel.’
Veel ‘gedoe’ met partners gehad?
‘Daarvoor ben ik in de wereld gekomen zelfs. Onderzoek hoe het zit met de seksen, mannen en vrouwen. Daarop heb ik mijn ouders, leven en trauma’s ‘uitgekozen’. Woest tekeer gegaan in de jaren ‘60 en ‘70, geëxperimenteerd in de seksuele revolutie en ondertussen mezelf leren kennen. Nu heb ik een goede relatie; ik woon zelfs samen! En toch. Laatst weer als een typische vrouw lopen zeuren over iets onbenulligs naar mijn partner – over een theezakje. Maar ik heb door hoe het vrouwzijn in mij werkt.’
Wat zijn je tips voor de onverzadigbare vrouw?
‘Leer je te ontspannen in de relatie en maak pret en humor. Zie het groot in je eigen leven. Lees mijn boek. En voor mannen: blijf aanwezig als een vrouw tekeer gaat; weersta de neiging tot vluchten.’
Wat vind je van de ‘godinnen-zoekerij in jezelf’ van tegenwoordig?
‘Ja, zoek het hogere. Maar als je de Lilith in jezelf wilt zoeken waarschuw ik: dat stadium in de ontwikkeling van de onverzadigbare vrouw is voorbij. De ontwikkeling is verder gegaan. Er is nu meer ruimte voor zelfkritiek.’
Je vergelijkt de geschiedenis van de man-vrouwrelatie met een mens…
‘Als die relatie in de prehistorie een baby was, kwam die in de middeleeuwen in de puberteit terecht. Anno 2011 zitten we in de adolescentiefase, zijn we collectief een 20-jarige zou je kunnen zeggen. Jongvolwassen. Met nog veel te leren.’
Wat gaat er dan nog relationeel veranderen de komende eeuwen?
‘De aantrekkingskracht verandert, maar wordt niet minder. Een overgang van hartstochtelijk naar liefdevol. Relaties worden gevoeliger, empathischer, minder egocentrisch. Hetzelfde wat je ziet bij oudere stellen die het goed hebben samen. Ze vrijen alleen als het helemaal goed zit. Ik vind het relationele leven boeiender, beschaafder en minder voorspelbaar worden.’
Waar gaat het heen?
‘Moet je het laatste hoofdstuk maar lezen. De interactie tussen mannen en vrouwen is dus de motor van de voortgaande ontwikkeling van beschaving. We hebben elkaar beschaafd. Hoe meer mensen zich ‘fatsoenlijk’ gedragen, hoe vrediger de samenleving, juist omdat ze zoveel last hebben van elkaars biologische egoïsme. Menswording is het streven; wel op twee sporen, een mannelijk en een vrouwelijk spoor. Het hoger doel van de vrouw is verbinding, of met een ander woord liefde. Dat van de man is vrijheid. Beide kanten moeten offeren. De man zijn egoïstische eigenbelang; dat transformeert naar innerlijke vrijheid. De onverzadigbare vrouw moet haar geliefde loslaten, een autonoom individu worden en de ander echt een ander laten zijn – dat is de grote uitdaging voor vrouwen. Samen belangeloos, liefdevol en innerlijk vrij. De relatiedynamiek speelt dan als bij oudere mensen: rustiger. Het gruwelijke of heftige is dan niet meer nodig.’
Wanneer zijn we zover?
‘In het jaar 7000, of zo.’
Info: ‘De onverzadigbare vrouw en de afwezige man’, Lisette Thooft, uitgeverij Balans.
